J. R. R. Tolkien

J. R. R. Tolkien
Ffugenw	Oxymore
Ganwyd	3 Ionawr 1892  Bloemfontein
Bu farw	2 Medi 1973  o niwmonia'r ysgyfaint, briw  Bournemouth
Man preswyl	Birmingham
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Prifysgol Rhydychen Coleg Exeter Ysgol y Brenin Edward St. Philip's School
Galwedigaeth	ieithydd, bardd, academydd, awdur plant, cyfieithydd, beirniad llenyddol, awdur ysgrifau, swyddog milwrol, awdur, llenor, hanesydd, darlunydd, athro, rhyddieithwr, ieithegydd, nofelydd, libretydd, hanesydd llenyddiaeth
Swydd	Athro Eingl-Sacsonaidd yn Rawlinson and Bosworth
Cyflogwr	Oxford English Dictionary Prifysgol Leeds Prifysgol Rhydychen
Adnabyddus am	Yr Hobyd, The Lord of the Rings, The Silmarillion, Tree and Leaf, Roverandom, The Adventures of Tom Bombadil, Beowulf: The Monsters and the Critics
Arddull	ffantasi, llenyddiaeth plant, barddoniaeth, rhyddiaith
Prif ddylanwad	George MacDonald, Edward Wyke Smith, Jules Verne, H. Rider Haggard, Lord Dunsany, Edward Burne-Jones, William Morris, G. K. Chesterton, Elias Lönnrot, Beowulf
Cartre'r teulu	Kluczbork
Mudiad	Inklings
Tad	Arthur Reuel Tolkien
Mam	Mabel Suffield
Priod	Edith Tolkien
Plant	John Tolkien, Michael Tolkien, Christopher Tolkien, Priscilla Tolkien
Llinach	Y Tolkeiniaid
Gwobr/au	CBE, Gwobr Prometheus - Hall of Fame, Gwobr Nebula am y Sgript Orau, Gwobr Nebula am y Sgript Orau, Gwobr Locus am y nofel Ffantasi Orau, Gwobr Nebula am y Sgript Orau, Gwobr Hugo am y Cyflwyniad Dramatig Gorau, Gwobr Hugo am y Cyflwyniad Dramatig Gorau, Ffurf Hir, Cymrawd o'r Gymdeithas Frenhinol a Llenyddol, Hall of Fame Ffantasi a llenyddiaeth Wyddonias, Gwobr Hugo am y Cyflwyniad Dramatig Gorau, Ffurf Hir, Gwobr Ffantasi Rhyngwladol, Gwobr Ditmar, Mythopoeic Awards
Gwefan	https://tolkienestate.com

Ieithydd ac yn academydd o Loegr oedd John Ronald Reuel Tolkien (3 Ionawr 1892 – 2 Medi 1973). Roedd yn athro ar lenyddiaeth Saesneg ym Mhrifysgol Rhydychen rhwng 1925 a 1945, cyn darlithio ar yr iaith Sacsonaidd yno rhwng 1945 a 1959. Roedd hefyd yn Babydd o ymroddedig. Mae Tolkien fwyaf enwog am ysgrifennu’r llyfrau The Hobbit, The Lord of the Rings a The Silmarillion, sydd wedi eu selio ar fyd ffantasi Middle-earth.

Ganed Tolkien yn Bloemfontein, Orange Free State, (De Affrica nawr) ond symudodd y teulu i Loegr pan oedd yn dair oed.

O oed cynnar, pan welodd enwau Cymraeg ar drelars glo o dde Cymru, fe ymddiddorodd Tolkien mewn ieithoedd. Graddiodd mewn ieitheg Hen Roegaidd, ac ym 1915 graddiodd gyda Hen Islandeg fel pwnc arbennig. Gweithiodd ar Eiriadur Saesneg Rhydychen rhwng 1918 a 1920. Serch hyn, ei brif ddiddordebau ieithyddol oedd Hen Saesneg a'r Gymraeg.

Aeth Tolkien ati i ddyfeisio nifer o ieithoedd gwahanol ar gyfer The Lord of the Rings, yn cynnwys Sindarin (a seliwyd ar y Gymraeg) a Quenya (a seliwyd ar Ffinneg). Hen Saesneg, neu Rohirric, oedd iaith gwerin gwlad ffuglennol Rohan.

Yn ei draethawd English and Welsh, dywedodd: Welsh is of this soil, this island, the senior language of the men of Britain; and Welsh is beautiful.^[1]

Yn ogystal â'r enwog The Hobbit a The Lord of the Rings ysgrifennodd Tolkien weithiau yn ymwneud a'i fyd chwedlonol. Ysgrifennodd The Silmarillon cyn yr uchod, sy'n trafod hen hanesion Middle Earth yn ei hoes gyntaf. Wedi ei farwolaeth, cyhoeddwyd hefyd nifer o ysgrifau gwahanol yn trafod gwahanol agweddau o'i fyd amrywiol.

Ym 1955 traddododd ei ddarlith English and Welsh i Brifysgol Rhydychen, yn disgrifio'r Gymraeg fel iaith 'brydferthach na'r Saesneg': Welsh is of this soil, this island, the senior language of the men of Britain; and Welsh is beautiful.

Golygwyd rhai o'i weithiau anghyhoeddedig gan ei fab, Christopher Tolkien.