John Price

John Price
Bu farw	15 Hydref 1555
Alma mater	Prifysgol Rhydychen Y Deml Ganol
Galwedigaeth	gwleidydd, cyfreithiwr, llenor
Swydd	Aelod o Senedd Ebrill 1554, Aelod o Senedd1547-1552, Aelod o Senedd 1553, Aelod o Senedd 1554-55
Adnabyddus am	Historiae Britannicae Defensio, Yn y lhyvyr hwnn
Plant	Gregory Price
Gwobr/au	Marchog Faglor

Uchelwr ac ysgolhaig o Gymru oedd Syr John Price (1501/2 – 15 Hydref 1555). Mae'n enwog am iddo gyhoeddi'r llyfr argraffiedig cyntaf erioed yn yr iaith Gymraeg, sef Yn y lhyvyr hwnn (1546), Roedd yn frodor o Aberhonddu yn Sir Frycheiniog. Ei orwyr oedd y noddwr llenyddiaeth Syr Herbert Price.

Cafodd yrfa hir fel gweinyddwr dan y Goron. O 1530 ymlaen, dan nawdd Thomas Cromwell, fe'i penodwyd i sawl swydd yn cynnwys y Notari Cyhoeddus ac Ysgrifennydd Cyngor Cymru a'r Gororau. Cymerodd ran flaenllaw yn y broses o ddiddymu'r mynachlogydd. Fel dal am ei waith cafodd sawl braint tir, yn cynnwys rhai o diroedd Priordy Aberhonddu. Ymsefydlodd o'r diwedd yn Swydd Henffordd.

Gwnaed ef yn farchog ar yr 22ain o Chwefror, 1546-7. Bu yn Uchel Sirydd dros Sir Frycheiniog yn 1541, a thros Sir Henffordd yn 1554, yn Aelod Seneddol dros Henffordd yn 1553, a thros Llwydlo yn 1554.

Fel llenor ac ysgolhaig roedd John Price yn perthyn i fudiad y Dyneiddwyr ac ysgol y Dadeni Dysg yng Nghymru. Roedd ganddo ddiddordeb mawr yn hanes Cymru a llenyddiaeth Gymraeg yr Oesoedd Canol. Casglai nifer o lawysgrifau hynafol. Roedd yn frwd o blaid gwaith Sieffre o Fynwy a ddaethai dan ymosodiad fel ffug-hanes gan ysgolheigion fel Polydore Vergil. Ysgrifennodd lyfr yn yr iaith Ladin ar y pwnc – yr Historiae Britannicae Defensio ('Amddiffyn hanes Prydain') – a gyhoeddwyd yn 1573 ar ôl ei farw. Ond fe'i cofir yn bennaf fel awdur Yn y lhyvyr hwnn, y llyfr Cymraeg argraffedig cyntaf.