|
Siarl II, brenin Sbaen
Brenin Sbaen o 17 Medi 1665 hyd ei farwolaeth oedd Siarl II (Sbaeneg: Carlos II; 6 Tachwedd 1661 – 1 Tachwedd 1700). Efe oedd yr olaf o linach y Habsbwrgiaid i deyrnasu ar y wlad honno.[1] Dioddefodd o sawl afiechyd ac anabledd meddyliol a chorfforol o ganlyniad i fewnfagwraeth yn ei frenhinllin, a chafodd yr enw El Hechizado ("yr un sydd wedi ei reibio"). Ganwyd ym Madrid yn fab i Felipe IV a'i ail wraig Mariana o Awstria. Fe ddaeth i'r orsedd yn 3 oed yn sgil marwolaeth ei dad ar 17 Medi 1665. Am ddeng mlynedd, cyflawnodd ei fam swyddogaethau'r teyrn fel rhaglyw, ac wedi iddo gyrraedd llawn oed parhaodd ei dylanwad hi yn y llywodraeth. Ymdrechodd Mariana i amddiffyn diddordebau ei mamwlad Awstria a bu sgandalau ynghylch ei ffefrynnau, yr offeiriad o Iesuwr Johann Eberhard Nithard a'r gweinidog Fernando de Valenzuela. Cynllwyniodd Juan José de Austria, hanner brawd anghyfreithlon Carlos, yn ei herbyn, a chafodd ei halltudio ym 1677. Wedi marwolaeth Juan ym 1679, dychwelodd Mariana i'r llys. Yn ystod teyrnasiad Carlos, bu'n rhaid i Sbaen frwydro yn erbyn y Ffrancod yn yr Iseldiroedd yn ystod y Rhyfel Datganoli (1667–68) a'r Rhyfel Naw Mlynedd (1688–97). Collodd Sbaen cryn ddylanwad a grym rhyngwladol ac wynebodd dirywiad economaidd a chymdeithasol. Brenin gwan oedd Carlos, ac yn draddodiadol fe'i bortreadir yn bersonoliad o ddirywiad Sbaen yn niwedd yr 17g. Dadleua hanesyddion diweddar nad oedd Carlos i feio am holl broblemau'r wlad, a bod sawl agwedd o fywyd economaidd, gan gynnwys cynnyrch amaeth a'r diwydiant gwehyddu, wedi gwella yn ystod ei deyrnasiad.[2] Er iddo briodi ddwywaith, ni chafodd yr un plentyn, ac mae'n debyg yr oedd Carlos heb yr allu i gael plant. Ar ddiwedd ei deyrnasiad, problem yr olyniaeth oedd pwnc pwysicaf y llys. Ceisiodd yr Awstriaid a'r Ffrancod i berswadio Carlos i ddewis un o'i berthnasau estynedig o'r llinachau hynny i'w olynu yn frenin Sbaen. Yn ei ewyllys, enwodd ei or-nai Philippe, Dug Anjou yn olynydd iddo. Cychwynnodd Rhyfel Olyniaeth Sbaen yn sgil marwolaeth Carlos II yn 38 oed. Cyfeiriadau
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
