Dat heeft tot gevolg dat de kiezer uit exact dezelfde partijen heeft kunnen kiezen als in 2000, alleen met andere namen: Agalev is Groen geworden, SP werd sp.a, VLD werd Open Vld, Vlaams Blok werd Vlaams Belang, CVP werd CD&V en VU&ID werd, na een ingewikkelde ontbinding, N-VA.
Na de verkiezingen moeten alle Vlaamse provincieraden het met twaalf leden minder doen. De provincieraden van provincies met meer dan één miljoen inwoners (Antwerpen, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen) tellen voortaan 72 leden; de provincieraad van Limburg, dat minder dan één miljoen inwoners telt, bestaat nu uit slechts 63 leden. Het aantal provincieraadsleden in Wallonië werd nog meer verminderd.
Elektronisch stemmen werd uitgebreid. De gemeenten waar dat de vorige keer gebeurde, kregen die mogelijkheid opnieuw. Die gemeenten werden voorzien van nieuwe computers, betaald door de federale en gewestregeringen.[3] De Vlaamse regering besloot op eigen initiatief ook computers aan te kopen voor Gent, Aalst, Brugge, Kortrijk, Roeselare en Oostende.[4] Uiteindelijk besloot Gent alsnog vast te houden aan stemmen met potlood en papier.
Verboden lijstnamen
De zes grootste Vlaamse partijen besloten hun oude partijnamen en letterwoorden te beschermen. Het besluit daartoe werd op 3 september 2012 in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd.
Open Vlaamse Liberalen en Democraten (Open Vld): de lijstnaam P.V.V.;
Socialistische Partij Anders (sp.a): de lijstnamen BSP, SP en sp.a-spirit;
Christen-Democratisch & Vlaams (CD&V): de lijstnamen C.V.P. en E.V.P.;
GROEN: de lijstnamen Agalev, Groen!, Spirit, VlaamsProgressieven en SLP;
Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA): de lijstnamen VU, VU-EVA, VU-ID en EVA;
Stemgerechtigden zijn Belgen vanaf 18 jaar die in België wonen en op 1 augustus ingeschreven werden in de kiezerslijsten. Voor de gemeenteraadsverkiezingen kunnen ook inwoners met een andere nationaliteit die zich in hun gemeente als kiezer hebben laten registreren, stemmen. Zij zijn dan, net als alle Belgische inwoners, onderworpen aan de opkomstplicht.
Hieronder zijn de aantallen kiezers zoals vastgesteld op 1 augustus 2012:
In 2006 kwam CD&V in 137 gemeenten alleen op. De N-VA ging alleen naar de kiezer in 41 gemeenten. In 134 gemeenten was er een kartel CD&V/N-VA. In 2012 bleef dat kartel alleen bestaan in Aalter, Berlaar, Hoeilaart, Ieper, Ledegem, Melle, Oosterzele, Overijse en in Wielsbeke.
CD&V belandde na de verkiezingen van 2006 in driekwart van de gemeenten in het bestuur. In 172 van de 327 Vlaamse gemeenten werd ze de grootste partij; in 166 gemeenten leverde ze bovendien de burgemeesterssjerp.
De CD&V behaalde in 2006 de absolute meerderheid in 79 gemeenten.[5]
CD&V trok met de slogan {Iedereen inbegrepen} naar de kiezer.
Na het uiteenvallen van het kartel met CD&V in 2008 maakte de N-VA een steile klim. Voor het eerst zal duidelijk worden wat de partij op eigen kracht waard is in de gemeenten en de provincies. In 2006 behaalde de N-VA alleen in Dessel de absolute meerderheid en de burgemeesterssjerp. In ongeveer de helft van de gemeenten kwam N-VA op in kartel met CD&V. Op eigen kracht scoorde ze, behalve in Dessel, alleen sterk in het Izegem van Geert Bourgeois en het Riemst van Jan Peumans. Later zijn de Voerense Huub Broers van Voerbelangen en de Kruibeekse burgemeester Antoine Denert van D.E.N.E.R.T. overgestapt naar N-VA, net als Annette Stulens van Nieuw.
In de aanloop naar de verkiezingen stapten heel wat lokale partijen integraal over naar de N-VA. In Kruibeke ging de partij D.E.N.E.R.T. van burgemeester Antoine Denert helemaal op in de N-VA; in Hoeselt gebeurde hetzelfde met Nieuw van Annette Stulens. In Baarle-Hertog ging DNS op in N-VA; de partij is daarmee de eerste nationale partij die opkomt in Baarle-Hertog.
De N-VA had op het einde van 2011 in 292 van de 308 gemeenten van het Vlaams Gewest een afdeling. Daarvan kondigden 219 afdelingen aan zelfstandig deel te nemen aan de verkiezingen.[6]
De N-VA kwam voorts in alle provincies en in alle Antwerpse stadsdistricten alleen op.
Andere partijen vormden plaatselijk veel kartels, volgens sommige media tegen de N-VA[7] en uitdrukkelijk zo voorgesteld door N-VA-voorzitter Bart De Wever.[8] Weliswaar is er in Gent voor het eerst een kartel tussen sp.a en Groen, in Antwerpen tussen sp.a en CD&V en in Tongeren tussen CD&V en Open Vld, toch zij opgemerkt dat een aantal kartels ook in 2006 al bestonden, zoals het Open Vld-Groen-kartel in Mechelen, en dat de N-VA zelf in negen gemeenten het kartel CD&V/N-VA behield, waaronder in Aalter, Overijse en Ieper. In onder meer De Panne, Lummen, Tielt en Zutendaal ging ze zelfs met Open Vld in zee. In Pittem kwam daar ook nog eens de sp.a bij.
De sp.a blijft vooral in de grote steden sterk staan. In Antwerpen waren alle ogen gericht naar Patrick Janssens en zijn kartel sp.a-CD&V, waar N-VA-voorzitter Bart De Wever de uitdager was. In Gent smeedde Daniël Termont dan weer een kartel met Groen, en haalde ermee een absolute meerderheid. Datzelfde kartel bestaat ook in Genk, Hasselt en Sint-Niklaas.
In 2006 behaalde de sp.a de absolute meerderheid in Bredene, in Gingelom en in Oostende. In de twee eerste gemeenten bestuurden ze vervolgens alleen, in Oostende behoorden ook CD&V, N-VA en Open Vld tot de coalitie.
De sp.a kwam in 173 gemeenten alleen op; daarenboven in 47 gemeenten in kartel met Groen.
In de Limburgse provincieraad trok sp.a voor het eerst in kartel met Groen naar de kiezer.
In 2006 kwam Open Vld in 229 gemeenten alleen op en behaalde ze de absolute meerderheid in zes gemeenten: in Berlare, Gavere, Kapellen, Lochristi, Moerbeke en, in kartel met sp.a, in Merchtem. Toch vormde de partij in Gavere een meerderheid met sp.a, en in Berlare met sp.a-Groen.
In 2006 leverde Open Vld nog de eerste minister van België, maar sindsdien kreeg de partij steeds meer concurrentie van de N-VA. Vandaag levert ze nog in enkele tientallen gemeenten de burgemeester.
In enkele gemeenten smeedde Open Vld opvallende kartels. Net als in 2006 met Groen in Mechelen, maar ook in Tongeren met oude rivaal CD&V.
Groen is de afgelopen jaren bijzonder stabiel gebleven in de verkiezingsuitslagen.
Groen ging in 2006 in 114 gemeenten alleen naar de kiezer, en in nog eens 47 gemeenten in kartel met sp.a.
Wat 2012 betreft valt het grote aantal kartels tussen sp.a en Groen op, een vijftigtal, iets meer dus dan in 2006. De beide partijen trekken onder meer in Gent, Geraardsbergen en in Ninove voor het eerst samen naar de kiezer. In Limburg gaan ze zelfs voor de provincieraad in kartel. Toch is het plaatje op sommige plaatsen anders: onder meer in Mortsel, Ronse en in Sint-Truiden wordt het kartel niet meer herhaald.
Groen komt op in acht van de negen Antwerpse districten - alleen in Berendrecht-Zandvliet-Lillo dient het geen lijst in. Opvallend is wel dat dat in vijf districten in kartel met sp.a is. Alleen in het district Antwerpen, Ekeren en Wilrijk dient Groen een kartelloze lijst in.
De verkiezingen van 2006 leverde Groen drie burgemeesters op: in Zwijndrecht behaalde de partij 10 van de 25 zetels, in Mortsel haalde het kartel Groen-sp.a 7 van de 27 zetels. In Borgerhout tot slot behaalde het kartel sp.a-Groen 12 van de 25 zetels - in het begin van de legislatuur was een sp.a'er, op het einde een Groen-politicus burgemeester.
De burgemeester van Zwijndrecht, Willy Minnebo, overleed echter op 20 april 2012. Het is niet duidelijk wie hem kan opvolgen; de op een na populairste Groen-politicus behaalde in 2006 amper 211 stemmen.
In Mortsel is het kartel met sp.a gebarsten, en kon burgemeester Ingrid Pira niet meer voortdoen, zeker nadat haar stad is verkozen tot de drukste gemeente van Vlaanderen.
In Borgerhout bleef het kartel met sp.a bestaan, maar huidig districtsvoorzitter Wouter Van Besien kwam ditmaal op voor de stad Antwerpen. Niettemin werd de lijsttrekker opnieuw iemand van Groen, en wel Marij Preneel.
Vlaams Belang kwam in 2006 in 222 gemeenten op en behaalde haar beste resultaat ooit voor gemeenteraadsverkiezingen. De opkomst van N-VA betekende echter ook een neergang voor het Vlaams Belang. De partij werd in 2006 nog de grootste in Boom, Borsbeek, Lier, Niel, Ninove, Schoten en Stabroek. In Schoten behaalde de partij met de ondertussen overleden Marie-Rose Morel liefst 34,71 % van de stemmen, haar hoogste percentage voor een gemeente in heel Vlaanderen.
In de Antwerpse districten werd Vlaams Belang de grootste partij in Berendrecht-Zandvliet-Lillo, Deurne, Ekeren, Hoboken, Merksem, Wilrijk. De partij haalde in Deurne 43,46 % van de stemmen, haar hoogste score in heel Vlaanderen.
Vlaanderen
Op basis van het aantal stemmen voor de provincieraden van de vijf Vlaamse provincies kan aan elke partij een percentage gegeven worden als resultaat voor heel Vlaanderen. Alleen Brussel kan niet meegeteld worden, omdat Brussel niet tot een provincie behoort. Deze resultaten hebben geen enkele juridische of politieke betekenis, maar zijn wel een goede indicatie voor het globaal behaalde resultaat van elke partij.[9] Ter vergelijking worden ook de resultaten voor de Kamerverkiezingen gegeven - waarbij de Franstalige lijsten in Brussel-Halle-Vilvoorde niet meegerekend worden - en de uitslag voor het Vlaams Parlement van 2009. De resultaten voor de provincieraden zijn zonder Brussel, aangezien Brussel niet tot een provincie behoort. De resultaten voor de Kamerverkiezingen en voor het Vlaams Parlement zijn met Brussel inbegrepen.
Wat Limburg betreft zijn de resultaten van het kartel sp.a-Groen bij de sp.a gevoegd. Daarom zijn de resultaten van de sp.a iets hoger, de resultaten van Groen iets lager dan het geval zou zijn wanneer beide partijen op eigen kracht naar de kiezer gegaan zouden zijn.
Vetgedrukt: behoort tot de meerderheid. De provincie Antwerpen is ingedeeld in zeven provinciedistricten met als hoofdplaatsen Antwerpen, Boom, Kapellen, Lier, Mechelen, Herentals en Turnhout.
In het provinciedistrict Antwerpen trekt Koen De Cock de CD&V-lijst.[10]
In het provinciedistrict Kapellen trekt Koen Helsen de Open Vld-lijst.[11]
In Mechelen deed burgemeester Bart Somers van het kartel Open Vld-Groen er na de verkiezingen nog zes jaar bij. De CD&V-lijst werd getrokken door Walter Schroons.[12]
Voor de inwoners van de stad Antwerpen zijn deze verkiezingen ietwat verwarrend. Voor de provincie streden acht partijen in het provinciedistrict Antwerpen, dat de gemeenten Antwerpen en Zwijndrecht omhelst: CD&V, sp.a, Open Vld, N-VA, Groen, Vlaams Belang, PVDA en de Piratenpartij. Bij de verkiezingen voor de stad kwamen diezelfde partijen op, maar vormden sp.a en CD&V een kartel. In de districten gingen alle partijen dan weer in beginsel op eigen kracht naar de kiezer. Het kartel sp.a-CD&V werd enkel in het district Antwerpen overgenomen. In Berchem, Borgerhout, Deurne, Hoboken en Merksem vormden sp.a en Groen dan weer een kartel. In Berendrecht-Zandvliet-Lillo dienden sp.a, CD&V en Open Vld dan weer één grote gezamenlijke lijst in.
In het district Antwerpen trok huidig districtsvoorzitter Chris Anseeuw de kartellijst sp.a-CD&V. Voorts trok Gerolf Annemans de VB-lijst.[15]
In Berendrecht-Zandvliet-Lillo kreeg de kiezer in 2006 de keuze tussen sp.a-spirit-Groen!, CD&V/N-VA, VLD en Vlaams Belang-Vlott, maar ook de lokale partij Polderbelangen behaalde zetels. Polderbelangen is intussen opgegaan in de N-VA. Spirit maakte nu deel uit van Groen. Het kartel tussen CD&V en N-VA is gebroken, net als het kartel tussen sp.a en Groen en het kartel Vlaams Belang-Vlott. Sp.a, CD&V en Open Vld vormden nu een kartel onder de naam Team 2040. Daardoor kwam geen enkele partij in dezelfde formatie op als in 2006. De kiezer kreeg deze keer de keuze tussen Team 2040, N-VA, Vlaams Belang en mogelijk ook Groen. Marcel Bartholomeeussen, huidig districtsvoorzitter, trok de lijst van Team 2040. De VB-lijst werd getrokken door Angie Bosmans.
In Borgerhout was Nahima Lanjri lijsttrekker voor CD&V. De eerste naam op de VB-lijst was Ledy Broeckx.
Vetgedrukt: behoort tot de meerderheid. De provincie Limburg is ingedeeld in acht provinciedistricten met als hoofdplaatsen Hasselt, Beringen, Peer, Genk, Sint-Truiden, Maasmechelen, Neerpelt en Tongeren.
In Herstappe, de gemeente met het minst aantal inwoners, vond geen gemeenteraadsverkiezing plaats, aangezien er slechts één lijst was, die automatisch verkozen werd.
In Genk trok zittend burgemeester Wim Dries de lijst van CD&V.[18] De N-VA-lijst werd getrokken door Ann Baptist. Sp.a en Groen vormden er een kartel.
In Hasselt was Ivo Belet lijsttrekker voor CD&V en Steven Vandeput voor N-VA. Sp.a en Groen gingen er samen naar de kiezer met Hilde Claes als lijsttrekker.
in Tongeren gingen CD&V en Open Vld samen naar de kiezer.
In Voeren waren de Vlaamse partijen verenigd in de partij Voerbelangen met als kopman N-VA-senator Huub Broers.
Vetgedrukt: behoort tot de meerderheid. De provincie Oost-Vlaanderen is ingedeeld in acht provinciedistricten met als hoofdplaatsen Gent, Eeklo, Deinze, Aalst, Geraardsbergen, Oudenaarde, Dendermonde en Sint-Niklaas.
Vetgedrukt: behoort tot de meerderheid. De provincie Vlaams-Brabant is ingedeeld in vijf provinciedistricten met als hoofdplaatsen Leuven, Diest, Tienen, Halle en Vilvoorde.
In Affligem vormden CD&V, sp.a, Groen en onafhankelijken samen de Lijst van de Burgemeester.[36] in Opwijk kwam CD&V dan weer op als de ‘LVDB’, wat staat voor ‘Lijst van de burgemeester’ ofwel ‘Lutgard Van der Borght’.
In Hoeilaart[37] en in Overijse[38] was er dan weer een kartel tussen CD&V en N-VA. In Overijse werd dat nog aangevuld met de plaatselijke partij OV2002.
Vetgedrukt: behoort tot de meerderheid. De provincie West-Vlaanderen is ingedeeld in zeven provinciedistricten met als hoofdplaatsen Brugge, Ieper, Kortrijk, Oostende, Diksmuide, Roeselare en Tielt.
In Anzegem vormden CD&V en Groen een kartel als ‘Bewust vooruit’. In Izegem, Koksijde, Kuurne[46], Ledegem, Menen, Middelkerke, Tielt en Zedelgem[47] gingen sp.a en Groen samen naar de kiezer. Het kartel CD&V/N-VA bleef in Ieper, Ledegem en Wielsbeke. In Ledegem gebeurde dat als ‘CD&V-VD’; de vroegere Volksunie kwam er reeds als VD op.
In Heuvelland gingen sp.a en Open Vld in kartel; in Koksijde was dat het geval voor CD&V en Open Vld. In Tielt en Ingelmunster gingen N-VA en Open Vld samen naar de kiezer. In De Panne stonden CD&V-sp.a en N-VA-Open Vld tegenover elkaar.[48] In Ardooie was er een CD&V-sp.a-kartel[49], in De Haan is het dan weer sp.a-CD&V. In Knokke-Heist ten slotte gingen CD&V en Open Vld samen met lokale kopstukken naar de kiezer met de lijst Gemeentebelangen.[50]
Brussel-Hoofdstad
In het arrondissement Brussel-Hoofdstad worden geen provincieraadsverkiezingen georganiseerd, aangezien de negentien Brusselse gemeenten tot geen enkele provincie behoren.
Wat de gemeenten betreft zijn er door de grote bevolkingsaangroei heel wat zetels bijgekomen. Het totaal aantal steeg van 663 naar 685 zetels: negen gemeenten kregen er twee zetels bij, en Sint-Jans-Molenbeek maar liefst vier.
In 2006 was er in Jette een kartel sp.a-spirit met 2 zetels, in Brussel-stad een kartel sp.a-spirit-Groen! met 2 zetels. Nog in Brussel behaalde VLD-Vivant 1 zetel. Minder succesvol was VLD in Sint-Joost-ten-Node, VLD-CD&V in Vorst, spirit in Sint-Jans-Molenbeek en N-VA in Jette: zij behaalden 0 zetels. Vlaams Belang behaalde in een aantal gemeenten zetels met een eigen lijst. Voor het overige gingen de Vlaamse partijen veelal kartels aan met hun Franstalige zusterpartijen.
In 2012 vielen de kartels op tussen de Vlaamse en Franstalige zusterpartijen. Het meest opvallend was dat voor de ecologistische partijen Groen en Ecolo, die in alle negentien gemeenten opkomen onder één lijst als Ecolo-Groen.
Sp.a ging samen met PS naar de kiezer in alle gemeenten, behalve in Oudergem en in Koekelberg.
De FDF - een partij die in 2006 nog deel uitmaakte van de MR, en in Oudergem, Schaarbeek, Sint-Lambrechts-Woluwe en in Watermaal-Bosvoorde de burgemeesterssjerp in handen heeft - kwam in alle Brusselse gemeenten alleen op.[51]
De MR heeft de FDF in de meeste gemeenten ingeruild voor de Open Vld. Beide partijen zullen in nagenoeg alle gemeenten samen op een lijst staan. Alleen in Oudergem vormt ze een lijst met CD&V en sp.a.
FDF en MR vormden alleen in Oudergem nog een gemeenschappelijke lijst. Daarnaast stonden er op de Lijst van de Burgemeester van Philippe Pivin (MR) in Koekelberg liefst zeven partijen: MR, FDF, CD&V, sp.a, Open Vld, cdH én CDF.
CD&V ging in veertien van de negentien gemeenten met cdH naar de kiezer. Uitzonderingen waren Anderlecht, Etterbeek en Evere, waar er een kartel MR-Open Vld-CD&V was. In Koekelberg werd dat kartel nog aangevuld met cdH, CDF, FDF en sp.a - niet met de PS, die met een eigen lijst kwam. In Oudergem daarentegen was er een kartel CD&V-sp.a-Open Vld.
Nieuw was de komst van de N-VA. Die kwam in 2006 alleen in Jette op, met 0 zetels. In 2012 kwam de partij in minstens tien Brusselse gemeenten met een eigen lijst op, waaronder in Anderlecht en in Brussel-stad.
Ook het Vlaams Belang kwam in enkele gemeenten op: in Anderlecht, Brussel, Jette, Schaarbeek, Sint-Agatha-Berchem en Sint-Jans-Molenbeek. In 2006 deed het dat in alle Brusselse gemeenten, behalve in Elsene, Oudergem, Schaarbeek, Sint-Lambrechts-Woluwe, Sint-Pieters-Woluwe, Ukkel, Vorst en in Watermaal-Bosvoorde. In 2012 kon de partij enkel in Anderlecht één zetel behouden.
Wallonië
Van de 262 gemeenten in het Waals Gewest zijn er 195 gemeenten (driekwart) met een partij met een absolute meerderheid, bij de vorige verkiezingen waren dit er 171.[52]
In de Waalse hoofdstad Namen leed de PS in 2006 een zware nederlaag. Ze bleef weliswaar de grootste partij, maar viel terug van 35,94 tot 28,51 procent[53], waarop het cdH, de MR en Ecolo een coalitie sloten. De PS verloor daardoor een symbolisch zeer belangrijke stad die ze al van 1977 stevig in handen had. De partij was er nu op gebrand deze stad opnieuw te veroveren, maar cdH werd de grootste partij; PS en MR hadden een status-quo in vergelijking met 2006. De meerderheidscoalitie cdH-MR-Ecolo wordt voortgezet.
In Charleroi heeft Paul Magnette de lijst getrokken voor de PS. De partij heeft er de absolute meerderheid gehaald en Magnette is er burgemeester geworden, waardoor hij opstapt als minister in de federale regering-Di Rupo, zoals hij vooraf had beloofd.
Verder kwam de FDF voor het eerst op in Wallonië. De partij diende volledige lijsten in in de vijf provincies en kwam op in enkele tientallen gemeenten.
De stemmen van de partijen die samen de meerderheid in de gemeenteraad vormen en een bestuursakkoord hebben afgesloten, hebben een achtergrondkleur. Tussen haakjes de namen van lokale partijen of plaatselijke namen waarmee de nationale partijen naar de verkiezingen zijn getrokken.
↑Vanwege die kartels is het wat lastig om de resultaten van 2006 te vergelijken met die van 2012. In dit artikel zijn de resultaten voor VLD-Vivant gelijkgeschakeld aan die van Open Vld, aangezien Vivant in Vlaanderen als partij is opgegaan in de Open Vld. Ook Vlaams Belang en Vlaams Belang-VLOTT worden gelijkgeschakeld, hoewel VLOTT in 2012 in sommige gemeenten alleen naar de kiezer gaat. Resultaten voor sp.a-spirit zijn gelijk aan sp.a-resultaten, hoewel spirit is opgegaan in Groen. Ook lokale partijen worden niet vermeld.
↑ALCKE T., REYNAERT H., STEYVERS K. "De provincieraadsverkiezingen van 8 oktober 2006. Electorale tendensen in Vlaanderen en Wallonië." (PDF niet meer beschikbaar)
.svg){kind=small}
