Koehool

Koehool

Buurtschap in Nederland
Situering
Provincie	Friesland Friesland
Gemeente	Waadhoeke Waadhoeke
Coördinaten	53° 15′ NB, 5° 32′ OL
Woonplaats (BAG)	Tzummarum / Oosterbierum
Foto's
Boerderij in Koehool
Portaal    Nederland Friesland

Koehool (Fries: Koehoal) is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen aan de Waddenzee ten noorden van Tzummarum en ten westen van Dijkshoek en Westhoek. De bewoning van de buurtschap ligt aan de Sedyk (Zeedijk) in de Hornestreek.

De buurtschap loopt van Sedyk 1 naar Sedyk 1. Het ene huisnummer 1 heeft adressering Oosterbierum terwijl het andere net als de rest van de buurtschap onder Tzummarum valt. De bewoning bestaat zowel uit boerderijen als huizen, voornamelijke in de stijl van kleine vissershuizen.

In de veertiende-eeuwse kloosterkronieken van het klooster van Lidlum komt de plaats voor als Cadahool. Die naam verwijst waarschijnlijk naar een plaats vlak bij de oude locatie van het klooster, iets zuidelijker van het huidige Koehool. Een vermelding uit 1511 spelt Caudehoel. Er lag toen een sluis die in 1525 de Coudehoelstera zyl werd genoemd. Op een zestiende-eeuwse kaart wordt het gespeld als Cohool. In 1546 schreef men de naam als Kahoel en ook komt dan Coldhoe voor. De moderne spelling Koehool is al op achttiende- en negentiende-eeuwse kaarten te vinden.

Het tweede gedeelte van de plaatsnaam zou hol betekenen, wat 'laag gelegen, moerassige plaats' kan inhouden, maar ook inham of bedding.^[1] Het eerste betekent koud, dat 'onbewoond, verlaten', maar ook gewoon 'koud' kan betekenen.

Tussen ongeveer 1300 en 1584 lag er bij Koehool in de zeedijk de Koehoolsterzijl. De uitstroming naar zee was daar vrij gering en in 1562 constateerde men: ende de stroom liep zoe zacht uyt dat 't men nauwelincx coste zien van datter waeter uyt liep.^[2] Koud is niet alleen het tegenovergestelde van warm, maar betekent ook: stelt niet veel voor, zoals in een koud kunstje of: traag druppelen, zoals in het oude woord koudepis. Bij de plaatselijke omstandigheden past als betekenis van Koehool: onbetekenende waterloop.

• De Waadfisker (Westerlauwers Fries) is een standbeeld van Frans Ram. Het staat onderaan de zeedijk ter herinnering aan de haringvisserij met behulp van fuiken die loodrecht op de zeedijk opgezet werden. Door de aanleg van de Afsluitdijk verloren honderden waadfiskers in deze regio hun werk.
• Stelling Koehool werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter aangelegd als onderdeel van de Atlantikwall. Ze bestond uit vier bunkers. Een bunker is bewaard gebleven en gerestaureerd. Hij fungeert sinds 2011 als educatiecentrum.

• 
  Koehool omstreeks 1970
• 
  Monument De Waadfisker
• 
  Informatiebord De Waadfisker
• 
  De gerestaureerde bunker
• 
  Voor de dijkverhoging omstreeks 1970, voorste huis is van Heeringa, daarachter het huis van Bonnema
• 
  Vissershuis van Heeringa; weer opgebouwd in het Zuiderzeebuitenmuseum Enkhuizen

• Bunker Koehool

Zie de categorie Koehool van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.