Lijst van bisschoppen van Maastricht

Onderstaand volgt een lijst van bisschoppen van het bisdom Maastricht. De 21 vroegmiddeleeuwse bisschoppen van Maastricht worden allen als heiligen vereerd. Van ongeveer de helft kan het bestaan historisch niet worden aangetoond.

Geschiedenis

De eerste die een Maastrichtse bisschoppenlijst samenstelde was Heriger van Lobbes, eind 10e eeuw. In de late middeleeuwen probeerde men met behulp van de schaarse gegevens te komen tot een complete lijst van 21 bisschoppen van Maastricht. Het getal 21 moet hierbij symbolisch worden opgevat.^[1] Ook de bollandisten hielden zich bij de samenstelling van de Acta Sanctorum uitgebreid bezig met de Maastrichtse bisschoppen. De Maastrichtse lijst volgde op de lijst van tien bisschoppen van Tongeren. Beide lijsten zijn grotendeels apocrief en kunnen dus niet als historisch bewijs gelden. Na Servatius is er pas weer vanaf Falco enige zekerheid.

Wanneer de bisschopszetel van Tongeren naar Maastricht werd verplaatst – en later naar Luik – is niet met zekerheid te zeggen. Domitianus is de eerste die met zekerheid in Maastricht zetelde; Hubertus de laatste. De Maastrichtse kerkhistoricus Régis de la Haye gaat ervan uit dat Hubertus de zetel de facto naar Luik verplaatste, maar dat het nog een eeuw duurde voordat dat kerkrechtelijk werd vastgelegd. De mediëvist Frans Theuws meent dat de verplaatsing van de bisschopszetel in de late achtste eeuw plaatsvond.^[2] In 835 wordt Luik voor het eerst als bisschopszetel aangeduid.^[3]

Evenmin is bekend in welke kerk zich de bisschopszetel bevond. De latere juridische verhoudingen in Maastricht doen vermoeden dat dit de Onze-Lieve-Vrouwekerk was. Maar ook voor de door bisschop Monulfus gestichte Sint-Servaaskerk valt wat te zeggen. De vraag leidde in de 16e en 17e eeuw tot woordenstrijd tussen het kapittel van Sint-Servaas en dat van Onze Lieve Vrouwe.^[4]

Vanaf de middeleeuwen werd het feest van de heilige bisschoppen van Maastricht gevierd op 6 februari. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 werd het feest in 1867 in ere hersteld door mgr. Joannes Paredis, bisschop van Roermond en in zekere zin opvolger van de Maastrichtse bisschoppen. De nieuwe datum van het feest is de derde zondag na Pinksteren.^[5]

De 21 heilige bisschoppen van Maastricht

	Naam	Periode	Naamdag	Opmerkingen
1	H. Servatius	4e eeuw	13 mei	volgens de traditie overleden in 384; historisch vaststaand: 343, 353, 359/360
	H. Candidus		13 juni	opvolger van Servatius, hoewel geen bisschop; wordt niet vermeld door Heriger van Lobbes
2	H. Agricolaus	4e/5e eeuw (388-401)^[6]	5 februari
3	H. Urcisinus	4e/5e eeuw (401 - 413)^[6]	1 oktober
4	H. Designatus	5e eeuw (413 - 437)^[6]	13 januari
5	H. Resignatus	5e eeuw (437 - 465)^[6]	1 december
6	H. Sulpitius	5e eeuw (465 - 480)^[6]	17 januari
7	H. Quirillus	5e/6e eeuw (480 - 520)^[6]	30 april
8	H. Eucherius I	6e eeuw (520 - 522)^[6]	20 februari
9	H. Falco	6e eeuw (522 - 527)^[6]	20 februari	cit. ca. 511/512
10	H. Eucharius II	6e eeuw (527 - 530)^[6]	27 februari
11	H. Domitianus van Hoei	vóór 535 - na 549	7 mei	cit. 535; 549
12	H. Monulfus	tweede helft 6e eeuw	16 juli of 27 juli	overleden 597
13	H. Perpetuus	586 - 589	4 november
14	H. Gondulfus of Bettulfus	rond 614	16 juli
15	H. Evergislus of Ebregisus	6e/7e eeuw	28 maart
16	H. Joannes Agnus	begin 7e eeuw	25 juli	gekozen tussen 623 - 629
17	H. Amandus	±647 - 650	6 februari	overleden op 6 februari 675 of 676
18	H. Remaclus	tweede helft 7e eeuw	3 september	cit. 650 ; afstand gedaan voor 6 september 669 of 670; laatste vermelding in 671
19	H. Theodardus	tweede helft 7e eeuw	10 september	vermoord kort na 6 september 669/670
20	H. Lambertus	±670 - ±700	17 september	cit. 675 en 683; vermoord 17 september 696 of 700; laatste vermelding in 705
	Faramundus^[7]	675 - 683		usurpator tijdens het episcopaat van Lambertus; cit. 675/676; afgezet 682/683
21	H. Hubertus	±706 - 727	3 november	verplaatste volgens de middeleeuwse traditie de bisschopszetel naar Luik

Titulaire bisschoppen

In 1970 werd het titulaire bisdom Maastricht opgericht. De zetel werd, met onderbrekingen, bezet door vier bisschoppen.

Naam	Periode	Opmerkingen
Petrus Moors	1970 - 1980	was eerder bisschop van Roermond
Joannes Gijsen	1993 - 1996	was eerder bisschop van Roermond; werd in 1996 benoemd tot bisschop van Reykjavik
Marco Pérez Caicedo	2006 - 2012	was hulpbisschop van Guayaquil; werd in 2012 benoemd tot bisschop van Babahoyo
Waldemar Stanisław Sommertag	2018 - heden	werd op 15 februari 2018 benoemd tot apostolisch nuntius voor Nicaragua en tot titulair aartsbisschop van Maastricht^[8]

Zie ook

Geraadpleegde literatuur, noten en verwijzingen

Haye, Régis de la (1985): De bisschoppen van Maastricht. Vierkant Maastricht #5. Stichting Historische Reeks Maastricht, Maastricht. ISBN 90-70356-23-6
(en) Theuws, Frans, en Mirjam Kars (red.) (2017): The Saint-Servatius complex in Maastricht. The Vrijthof excavations (1969-1970). Habelt-Verlag, Bonn. ISBN 978-3-7749-4024-6
Ubachs, Pierre J.H., en Ingrid M.H. Evers (2005): Historische Encyclopedie Maastricht. Walburg Pers, Zutphen / RHCL, Maastricht. ISBN 90-5730-399-X

↑ De la Haye (1985), p. 15.
↑ Theuws/Kars (2017), p. 15.
↑ Eric Wetzels (2019): 'Het ‘Maastrichtse Vrijthofboek’. Achtergronden, archeologische resultaten en de betekenis voor Maastricht en de Euregio'. In: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, Jaarboek 2018, jaargang 154 (verschenen in 2019), p. 20 noot 23. LGOG, Maastricht. ISSN 0167-6652.
↑ Ubachs/Evers (2005), p. 77: 'bisschop, zetel'.
↑ B. van Hellenberg Hubar (1983): 'Het omstreden herstel van de heiligdomsvaart in 1874'. In: De Sint Servaas, restauratie-informatiebulletin nr. 10, aug. 1983, p. 77.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ De vermelde jaartallen zijn apocrief
↑ Wellicht dezelfde Faramundus die van 710 tot 713 bisschop van Keulen was.
↑ Bisschop zonder bisdom op rtvmaastricht.nl, 19 februari 2018. Gearchiveerd op 20 februari 2018.

Zie de categorie Bishops of Maastricht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] De la Haye (1985), p. 15.

[2] Theuws/Kars (2017), p. 15.

[3] Eric Wetzels (2019): 'Het ‘Maastrichtse Vrijthofboek’. Achtergronden, archeologische resultaten en de betekenis voor Maastricht en de Euregio'. In: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, Jaarboek 2018, jaargang 154 (verschenen in 2019), p. 20 noot 23. LGOG, Maastricht. ISSN 0167-6652.

[4] Ubachs/Evers (2005), p. 77: 'bisschop, zetel'.

[5] B. van Hellenberg Hubar (1983): 'Het omstreden herstel van de heiligdomsvaart in 1874'. In: De Sint Servaas, restauratie-informatiebulletin nr. 10, aug. 1983, p. 77.

[apocrief-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ De vermelde jaartallen zijn apocrief

[7] Wellicht dezelfde Faramundus die van 710 tot 713 bisschop van Keulen was.

[8] Bisschop zonder bisdom op rtvmaastricht.nl, 19 februari 2018. Gearchiveerd op 20 februari 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]