Samarium

Samarium
1 18 1 H 2 Periodiek systeem 13 14 15 16 17 He 2 Li Be B C N O F Ne 3 Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si P S Cl Ar 4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr 5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe 6 Cs Ba ↓ Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn 7 Fr Ra ↓↓ Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og   Lanthaniden La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Actiniden Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Samarium
Algemeen
Naam	Samarium
Symbool	Sm
Atoomnummer	62
Groep	Scandiumgroep
Periode	Periode 6
Blok	F-blok
Reeks	Lanthaniden
Kleur	Zilverwit
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)	150,36
Elektronenconfiguratie	[Xe]4f6 6s2
Oxidatietoestanden	+2, +3
Elektronegativiteit (Pauling)	1,17
Atoomstraal (pm)	180
1e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	544,53
2e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	1068,10
3e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	2257,77
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m−3)	7520
Smeltpunt (K)	1347
Kookpunt (K)	2067
Aggregatietoestand	Vast
Smeltwarmte (kJ·mol−1)	10,9
Verdampingswarmte (kJ·mol−1)	191,6
Kristalstructuur	Rhom
Molair volume (m3·mol−1)	19,95 · 10−6
Specifieke warmte (J·kg−1·K−1)	200
Elektrische weerstand (μΩ·cm)	88
Warmtegeleiding (W·m−1·K−1)	13,3
SI-eenheden en standaardtemperatuur en -druk worden gebruikt, tenzij anders aangegeven
Portaal    Scheikunde

Samarium is een scheikundig element met symbool Sm en atoomnummer 62. Het is een zilverwit lanthanide.

Samarium is in 1853 ontdekt door de Zwitserse chemicus Jean Charles Galissard toen hij scherpe absorptiebanden aantrof bij het bekijken van het element dat toen bekend was als didymium met een spectrofotometer. In Parijs werd samarium voor het eerst uit het mineraal samarskiet geïsoleerd door Paul Émile Lecoq de Boisbaudran in 1879.

De naam samarium is afkomstig van het mineraal samarskiet waarin samarium meestal wordt aangetroffen.

Industriële toepassingen van samarium zijn:

• Neutronenvanger in nucleaire installaties.
• Met samarium-kobalt kunnen zeer krachtige permanente magneten worden geproduceerd, die onder andere worden toegepast in stappenmotortjes in kwartshorloges en in oortelefoontjes.
• In optische opstellingen kan glas worden verrijkt met samarium(III)oxide om infrarood licht beter te absorberen.
• Samariumoxide kan worden gebruikt als katalysator bij de dehydratie en dehydrogenatie van ethanol.
• In de geneeskunde wordt de isotoop ¹⁵³Sm soms gebruikt ter behandeling van kankerpatiënten die wijd verspreide uitzaaiingen naar het bot hebben. Het samarium bindt zich specifiek aan plaatsen waar botmetastasen aanwezig zijn en zal selectief deze plaatsen bestralen. Er treedt dan snel verbetering van botpijnen op.

In de filmindustrie kan samarium (net als veel andere lanthaniden) worden gebruikt voor boogontladingslampen.

Samarium is een helder glanzend metaal dat bij standaard temperatuur en druk niet wordt aangetast door zuurstof. Bij temperaturen boven 150 °C ontbrandt het echter spontaan bij aanwezigheid van lucht.

In de natuur wordt samarium niet in ongebonden toestand aangetroffen. De belangrijkste samariumbronnen zijn de mineralen samarskiet, bastnäsiet en monaziet waarin ook veel andere lanthaniden voorkomen. Voor de isolatie wordt meestal een ionenwisselaar gebruikt, maar er zijn ook andere extractietechnieken bekend zoals het reduceren van samariumoxide met lanthanium.

Zie Isotopen van samarium voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de natuur komen vier stabiele samariumisotopen voor. De drie radioactieve isotopen ¹⁴⁷Sm, ¹⁴⁸Sm en ¹⁴⁹Sm hebben een dusdanig lange halveringstijd dat ze nog in ruime mate worden aangetroffen op Aarde. Alle andere radio-isotopen hebben kortere halveringstijden en kunnen alleen kunstmatig worden geproduceerd. Het verval van ¹⁴⁷Sm naar ¹⁴³Nd kan gebruikt worden om gesteente radiometrisch te dateren. De methode wordt samarium-neodymiumdatering genoemd.

Over de schadelijke gevolgen van samarium bestaat nog veel onduidelijkheid, maar aangenomen mag worden dat het zeer giftig is en met grote zorgvuldigheid moet worden behandeld.

• Lenntech.nl - samarium
• (en) EnvironmentalChemistry.com - samarium
• (en) WebElements.com - samarium

Zie de categorie Samarium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.