Sweeney Todd (musical)

Sweeney Todd
The Demon Barber of Fleet Street
Sweeney Todd in het Zonnehuis in Amsterdam-Noord
Muziek	Stephen Sondheim
Teksten	Stephen Sondheim (liedteksten) Hugh Wheeler (script)
Productie	1979 Broadway 1980 West End 1980/1982 Amerikaanse tournee 1982 TV uitzending van tournee-versie 1984 Houston Grand Opera 1984 New York City Opera 1989 Broadway revival 1993 London South Bank 2003 Royal Opera House, Londen 2004 West End revival 2004 New York City Opera revival 2005 Broadway revival 2007 Amerikaanse Tournee 2007 verfilming door Tim Burton 2008 Londen revival 2010 Argentinië 2011 Chatelet Theatre Parijs 2011 Chicester Festival Theatre West Sussex 2012 Londen revival 2017 off-Broadway 2023 Nederland 2023 Broadway revival
IBDB-profiel
Portaal    Musical

Sweeney Todd, the Demon Barber of Fleet Street is een musical uit 1979 met muziek en liedteksten van Stephen Sondheim en een script van Hugh Wheeler. De musical is gebaseerd op een toneelstuk uit 1973 door Christopher Bond over de legendarische Sweeney Todd, een bloeddorstig personage dat al sinds de 19e eeuw opduikt in Britse verhalen. De voorstelling heeft kenmerken die doen denken aan het Grand Guignol-genre. Dit genre uit de 20e eeuw combineert horrorelementen met melodrama en thema's als hartstocht en moraal.

Sweeney Todd ging op 1 maart 1979 op Broadway in première en speelde 557 voorstellingen. De musical, met in de hoofdrollen Len Cariou als Sweeney Todd en Angela Lansbury als Mrs. Lovett, werd geregisseerd door Harold Prince. Voor zijn regie ontving hij een Tony Award. Andere Tony awards werden toegekend aan de twee hoofdrolspelers en aan Sondheim. In totaal won Sweeney Todd in 1979 acht Tony awards en negen Drama Desk Awards. Sindsdien is de musical veelvuldig en wereldwijd uitgevoerd door musical- en operagezelschappen. Het wordt tot de beste musicals van Sondheim gerekend, en verschillende (concertante) uitvoeringen werden op cd en film vastgelegd. Beroemde artiesten als Patti LuPone en Bryn Terfel speelden de hoofdrollen. In 2007 werd de musical verfilmd door Tim Burton met in de hoofdrollen Johnny Depp en Helena Bonham Carter.

In het kort verhaalt Sweeney Todd over de barbier Benjamin Barker die onder de schuilnaam Sweeney Todd terugkeert naar Londen, na een onterechte gevangenschap in Australië van 15 jaar. Van zijn voormalige huurbazin Mrs. Lovett verneemt hij dat zijn echtgenote, die hij 15 jaar heeft moeten missen, zichzelf heeft vergiftigd na verkracht te zijn door rechter Turpin. Het was dezelfde Turpin die Todd valselijk veroordeeld had tot gevangenschap teneinde diens vrouw te kunnen inpalmen. Ontroostbaar door dit nieuws zweert hij wraak, niet alleen op de rechter, maar op alle inwoners van Londen. Zijn vroegere professie als barbier en de taartwinkel van Mrs. Lovett spelen hierin een belangrijke rol.

Stephen Sondheim heeft in interviews aangegeven dat Sweeney Todd volgens hem over wraak gaat, en hoe wraaklust een mens kan beheersen: "de show draait uiteindelijk om obsessies."^[1] Regisseur van de oerversie uit 1979 stelde dat het verhaal een allegorie is van het kapitalisme en de zelfzuchtige aspecten daarvan. Over de thematiek zei hij: "Pas toen ik me realiseerde dat de voorstelling over wraak ging ... toen kwam de fabriek en de klassenstrijd - de vreselijke strijd om je op te werken uit de klasse waarin je geboren bent..."^[2]

Sweeney Todd werd op 13 oktober 1993 voor het eerst in Nederland uitgevoerd door Joop van den Ende theaterproducties. De vertaling voor deze Nederlandse versie werd al in 1987 gemaakt door Koen van Dijk toen hij maandenlang uitgeschakeld was vanwege een gebroken been. De voorstelling, met in de hoofdrollen Ernst Daniël Smid en Simone Kleinsma als Todd en Lovett, werd geregisseerd door Ken Caswell. De vertaling van Van Dijk werd in recensies aangeduid als zijnde 'intelligent' en 'lekker in het gehoor liggend' (Algemeen Dagblad), en 'voortreffelijk' (Trouw). Ook voor Ernst Daniël Smid en Simone Kleinsma was er veel waardering. In Het Parool gebruikte recensent Hans Vogel de woorden 'weergaloos', 'sensationeel', 'hoogstaand' en 'superieur' om het spel van Kleinsma aan te duiden. Patrick van den Hanenberg noemde de beide hoofdrolspelers in de Volkskrant een 'koningskoppel': 'Het is een harmonieuze combinatie van de diepe stem van de wanhopige wraakzucht en de ontnuchterende humor.' De voorstelling werd 225 maal opgevoerd in de Nederlandse theaters. In 2023 werd de musical opnieuw opgevoerd, dit keer onder regie van Frank Van Laecke. Simone Kleinsma speelde wederom de rol van Nellie Lovett en de rol van Sweeney Todd kwam voor rekening van Hans Peter Janssens.