Świny (województwo dolnośląskie)

Zobacz też: Świny w innych znaczeniach tego słowa.

Świny

wieś
Zamek Świny (ruiny)
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	jaworski
Gmina	Bolków
Wysokość	319 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	268[2]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-420[3]
Tablice rejestracyjne	DJA
SIMC	0189552
Położenie na mapie gminy Bolków Świny
Położenie na mapie Polski Świny
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Świny
Położenie na mapie powiatu jaworskiego Świny
50°56′23″N 16°06′45″E/50,939722 16,112500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Świny (niem. Schweinhaus) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Bolków, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach, przy drodze krajowej nr 3.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.

W 1945 roku wieś nosiła nazwy Chlewiska, Świnka^[6].

Pierwotnie znajdował się tutaj kasztelański gród (późniejszy Zamek Świny) oraz osada służebna. Gród pełnił funkcję administracyjno-wojskową. Wymieniono go raz pierwszy po łacinie w kronice Kosmasa w 1108 r. we fragmencie oppidium Svini in Poloniae czyli "osiedle warowne Świny w Polsce"^[7]. Potem w dokumencie papieża Hadriana IV wzmiankowany jako gród kasztelański Zpini. Od połowy XIII w., w wyniku ominięcia grodu przez szlaki handlowe, znaczenie osady zmalało, doszło do ograniczenia funkcji grodów, jedyną funkcją Świn pozostała funkcja wojskowa. W tym czasie gród upada na rzecz Bolkowa.

W 1946 r. rozpoczęły się przymusowe wysiedlenia ludności niemieckiej. 23 lipca 1946 r. razem z mieszkańcami Gorzanowic i Wolbromka mieszkańcy Świn byli eskortowani do Jawora, stamtąd zostali przetransportowani do Brakel w Westfalii.

• X-XI wiek – wzniesiono gród obronny, strzegący traktu z Czech do Polski
• 1108 – wzmianka u czeskiego kronikarza Kosmasa o tutejszym zamku
• 1155 – bulla papieża Hadriana IV wspominała o tutejszej kasztelanii, jednak gdy powstał Zamek w Bolkowie jej funkcja kasztelanii została utracona
• 1203 – gród kasztelański
• XIII wiek – książę Bolko II świdnicki przekazał zamek rycerskiemu rodowi Świnków, który od miejsca przyjął nazwisko Schweinichen, zaś miejscowość nazwano Schweinhaus. W posiadaniu rodu von Schweinichen majątek i zamek pozostają do 1702.
• XVIII wiek: właścicielami zamku i folwarku są kolejno rodziny von Schweinitz, von Churschwandt i von Schlabrendorff.
• XIX wiek: w połowie tego wieku zamek i folwark przechodzą do rodziny hr. Hoyos von Sprinzenstein, przy której zamek pozostaje do 1941.
• 1842 – we wsi znajduje się folwark, młyn wodny, wiatrak, gorzelnia, szkoła ewangelicka, cegielnia
• XX wiek: w roku 1927 hr. Alojzy Hoyos sprzedaje dobra rycerskie Schweinhaus na parcelację. Zamek i 114 ha lasu pozostają własnością Hoyosów. W roku 1941 zamek wraz z 14 ha lasu zostaje sprzedany państwu. Co do pozostałych 100 ha lasu zostaje zawarta umowa przedwstępna, mają być w roku 1945 sprzedane państwu rzekomo jako rewir myśliwski dla Hermanna Göringa, do czego już nie dochodzi ze względu na rozwój sytuacji wojennej.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[8]:

• kościół filialny pw. św. Mikołaja z drugiej połowy XIV w., przebudowywany w nst. wiekach do XVIII w.
• cmentarz przykościelny, nieczynny, z XIV-XIX w.
• zamek w ruinie, z XIII-XIV w.^[9] przebudowany w XV w. i w 1620 r.

inne obiekty:

• pomnik poległych lub zaginionych niemieckich żołnierzy ze Świn i okolic z czasów I wojny światowej (wzniesiony 1936)
• pomnik 900 lat Świn, wzniesiony 2008

• czerwony – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Wolbromek, Kłaczyna, Świny, Gorzanowice, Jastrowiec, Lipa, Muchówek, Radzimowice, Mysłów, Płonina, Pastewnik Górny, Wierzchosławice.
• niebieski – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Świny, Wolbromek, Sady Dolne, Sady Górne, Nagórnik, Półwsie, Wierzchosławice.

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
• Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004, s. 2. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.

• Archiwalne publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona