|
20 groszy 1938
20 groszy 1938 – próbna moneta okresu złotowego II Rzeczypospolitej, wybita z nowym wzorem awersu Józefa Aumillera, będąca efektem poufnych przygotowań Mennicy Państwowej do realizacji nakazu przeprowadzenia specjalnej emisji monet, w celu zabezpieczenia obiegu pieniężnego, w związku ze spodziewanym wycofywaniem przez ludność monet srebrnych i niklowych, w przypadku nadchodzącej wojny[1][2][3][4]. Stalową niklowaną monetę tego wzoru, razem z analogiczną 50-groszówką, formalnie wprowadzono do obiegu dekretem Prezydenta RP z 26 sierpnia 1939 r. (wzór potwierdzony rozporządzeniem Ministra Skarbu z tego samego dnia), jednak nominał 20-groszowy w rzeczywistości nigdy w obrocie się nie znalazł, gdyż Bank Polski posiadał jedynie w swoich zapasach wybite w latach 1938–1939 stalowe 50-groszówki[5]. Istnieje 20-groszowa moneta próbna technologiczna z 1938 r. ze starym wzorem orła (awersem Wojciecha Jastrzębowskiego)[6]. Połowa nakładu 20 groszy 1938 ma na rewersie umieszczony wypukły napis PRÓBA[6]. Rys historycznyPod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. wśród monet II Rzeczypospolitej[7] znane są[2]: z datą roczną 1938 – efekt przygotowań do zbliżającej się wojny[2]. Dla wszystkich trzech groszowych nominałów niklowych opracowano projekty bite w brązie, w przypadku 50-groszówki również w żelazie i aluminium, będące powieleniem obiegowych wzorów Wojciecha Jastrzębowskiego, różniące się jedynie datą na awersie – 1938 zamiast 1923 oraz obecnością znaku mennicy[2]. Cały proces prac nad nowymi monetami nie sprowadził się jedynie do zmiany daty. W 1927 r. wprowadzono nowy wzór godła państwa opracowany przez Zygmunta Kamińskiego (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)[8]. W związku z tym został przygotowany przez Józefa Aumillera nowy projekt awersu z aktualnym godłem i umieszczoną datą roczną 1938. W ten sposób powstały wzory próbnych 20- i 50-groszówek – z nowym awersem i starym rewersem, z których tylko nominał 50 groszy wybito ostatecznie w ilościach obiegowych. W przypadku 50-groszówki powstał również w medalierni mennicy nowy, bardzo uproszczony wzór rewersu, co ostatecznie zakończyło się jedynie na próbnej 50-groszówce[2]. Z monet ze starym orłem (awersem Wojciecha Jastrzębowskiego) w drugim dziesięcioleciu XXI w. tylko 10-groszówka zaliczana jest do prób kolekcjonerskich, gdyż została wybita w znanym nakładzie – 100 sztuk. 20- i 50-groszówki ze starym orłem zalicza się do prób technologicznych, ponieważ ich nakłady są nieznane[9]. Monety te rzadko pojawiają się w obrocie kolekcjonerskim i to pomimo faktu, że np. większy nominał bito nie tylko w brązie ale również w aluminium oraz żelazie, na krążkach zarówno o obiegowej jak i powiększonej średnicy[2]. Co do zasady obiegowe monety „wojenne” miały być bite w poniklowanym żelazie[1]. W konsekwencji próby kolekcjonerskie 20- i 50-groszówek z awersem Józefa Aumillera (nowym orłem) i rewersami Wojciecha Jastrzębowskiego wybite są na takich krążkach[2]. AwersNa tej stronie pośrodku umieszczono godło – orła w koronie o wzorze zgodnym z ustawą z 27 grudnia 1927, dookoła w otoku napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, pod orłem rok: „♦ 1938 ♦”, pod łapą orła z prawej strony herb Kościesza – znak mennicy w Warszawie[6]. Rysunek awersu jest identyczny jak na monetach 50 groszy 1938[10]. RewersNa tej stronie umieszczono duże cyfry nominału „20”, poniżej napis: „GROSZY”, a pod nim w połowie nakładu wygięty w lekkim łuku wypukły napis „PRÓBA”, całość otoczona ozdobnym wieńcem dębowym[6]. Rysunek rewersu jest identyczny jak na monecie 20 groszy 1923[10]. OpisMonetę wybito na krążkach stalowych niklowanych, o średnicy 20 mm, z rantem gładkim, w nakładzie[6]:
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||||
