|
Aleksander Getritz
Aleksander Józef Getritz (ur. w 1841 w Rzeszowie, zm. ok. 15 lipca 1917 we Lwowie) – polski mieszczanin, powstaniec styczniowy, zesłaniec syberyjski, działacz społeczny i polityczny, radny Lwowa, mistrz introligatorski. MłodośćUrodził się w 1841 w Rzeszowie i tam też rozpoczął swoją edukację. Był synem Leopolda Getritza (uczestnika powstania listopadowego[1]) i Eleonory Mansfeld oraz bratem Franciszka. Pochodził z mieszczańskiej rodziny o tradycjach introligatorskich. W młodości praktykował w warsztacie swojego ojca, zostając czeladnikiem[2]. Udział w powstaniu styczniowym i zesłanie na SyberięOd 1858 pracował w Wiedniu jako introligator. Prowadził tam także działalność niepodległościową – werbując żołnierzy austriackich polskiego pochodzenia do udziału w przyszłym powstaniu. Po pozyskaniu kilku osób, udał się do Krakowa, gdzie brał udział w organizowaniu oddziału Tomasza Chmielińskiego. Następnie wstąpił jako szeregowiec do oddziału Aleksandra Taniewskiego[1]. Służył także jako bombardier. Do niewoli rosyjskiej trafił podczas bitwy pod Igołomią (21 marca 1863), niedaleko Czernichowa. Za udział w powstaniu, zesłany na Syberię przez władze carskie. Początkowo przebywał w Kałudze, następnie został przeniesiony do Tobolska[1]. Na zesłaniu spędził łącznie 6 lat. Działalność polityczna, zawodowa i społeczna we LwowiePo powrocie z zesłania, dzięki pomocy ks. Ludwika Ruczki[1], osiadł we Lwowie. Początkowo był zatrudniony w pracowni introligatorskiej Fryderyka Opuchlaka[2]. W 1870 otworzył własny zakład. Jego pracownia galanteryjno-introligatorska była bardzo popularna we Lwowie, szczególnie w zakresie introligatorstwa dewocyjnego i luksusowego. Wykonywał oprawy dla urzędów miejskich, bibliotek – Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Uniwersyteckiej i Politechniki. Prace Getritza były nagradzane na wystawach rzemiosła polskiego organizowanych między innymi we Lwowie, Przemyślu i Krakowie[3]. Z biegiem lat jego przedsiębiorstwo uzyskało renomę jednego z najlepszych zakładów tego typu w Austro-Węgrzech. Miało ono siedzibę we Lwowie przy ul. Kapitulnej 8[4][5] (później przy ul. Rynek 41[6]), pod tym samym adresem Getritz prowadził również sklep z dewocjonaliami. W sumie w swoim zakładzie, poza usługami introligatorskimi, oferował: naklejanie na płótno map, planów, fotografii; sprzedaż wyrobów galanteryjnych, albumów, dyplomów, tek na biurka, kaset na srebro i klejnoty, makat, ram ze skóry, drzewa, pluszu; posiadał również własny skład papieru i przyborów szkolnych oraz magazyn artykułów religijnych. Był on także aktywnym działaczem politycznym. Związany był z Konfederacją Narodu Polskiego[7]. Był wieloletnim radnym Lwowa (od 1884), członkiem klubu mieszczańskiego. Sprawował funkcję jednego z zastępców przewodniczącego prezydium rady miasta. Jednocześnie Getritz prowadził działalność społeczną. Uchodził za przyjaciela młodzieży robotniczej i rzemieślniczej[8]. Sprawował m.in. funkcję prezesa lwowskiej kasy zaliczkowej[4], członka zarządu tamtejszej izby rękodzielniczej oraz był członkiem izby handlowo-przemysłowej. Działał również w Lwowskim Towarzystwie Strzeleckim[9]. Był kuratorem Stowarzyszenia Przemysłowców i Rękodzielników „Skała"[10], a także pierwszym wiceprezesem rady nadzorczej muzeum przemysłowego miejskiego we Lwowie[11]. Był również członkiem lwowskiego Klubu Węgiersko-Polskiego[12] oraz członkiem Zarządu założonego w marcu 1888 „Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania Polskiego z r. 1863/4"[13]. Z działalnością publiczną Aleksandra Getritza związana jest następująca anegdota:
Aleksander Getritz zmarł po długiej chorobie 15 lipca 1917. Po nabożeństwie pogrzebowym, które odbyło się w kaplicy Boimów, został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[2]. Życie prywatne24 października 1899 w Warszawie wziął ślub z młodszą o 26 lat Heleną Martyną z domu Kozerską I voto Ferderung (1867-1906). Para nie doczekała się potomstwa. Wychowywał Stanisława Karola, syna swego brata Franciszka. Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||
.jpg)
