Aleksandryt

Aleksandryt

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	Al2BeO4
Twardość w skali Mohsa	8,5
Przełam	muszlowy, nierówny, nieregularny[1]
Łupliwość	wyraźna
Pokrój kryształu	tabularny lub pryzmatyczny[1]
Układ krystalograficzny	rombowy, dwupiramidalny[1]
Właściwości mechaniczne	kruchy
Gęstość	3,64-3,77 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	zielony, niebieskozielony, fioletowy, czerwony, purpurowy
Rysa	biała
Połysk	szklisty
Współczynnik załamania	1.745 - 1.756 (dwuosiowy)[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Aleksandryt – minerał, kamień szlachetny, rzadka, przezroczysta odmiana chryzoberylu^[2]. W zależności od oświetlenia zmienia barwę: w świetle dziennym jest zielony, w sztucznym oświetleniu – czerwony (zjawisko fluorescencji spowodowane obecnością metali chromu^[2] i żelaza w kryształach aleksandrytu). Nazwany na cześć przyszłego cara Aleksandra II^[3] w 1842. Został odkryty przypadkowo, w dolinie rzeki Tokowaja, w pobliżu Jekaterynburga na Uralu, podczas poszukiwania szmaragdów. Wykazuje niską dyspersję wynoszącą 0,015. Wykazuje dwójłomność na poziomie 0.008 - 0.012. Przezroczysty do półprzezroczystego. Może być nieprzezroczysty i zawierać inkluzje (efekt kociego oka). Wykształca bliźniaki, szczególnie spłaszczone w kształcie serca^[1].

Występuje w skałach metamorficznych i pegmatytach. Może występować w złożach okruchowych. Najcenniejsze aleksandryty pochodzą ze złóż:

• Na Uralu (Rosja), gdzie odkryto je w latach trzydziestych XIX wieku (1834). Złoża na Uralu są obecnie prawie całkowicie wyeksploatowane. Tu znaleziono najpiękniejszą i największą grupę kryształów aleksandrytu – druzę składającą się z 22 kryształów o masie 5 kg.
• Na Sri Lance – Latpandura. Tu znaleziono największy, pojedynczy kryształ, po przecięciu i oszlifowaniu zachował masę 66 karatów, przechowywany jest w Smithsonian Institution w Waszyngtonie).
• W Brazylii – Minas Gerais, Bahia
• W Birmie – Mogok
• Na Madagaskarze – Tsarasatro, Ambatosoratra
• Na Tasmanii
• W USA
• W Zimbabwe^[1]
• w Tanzanii^[1]

• kamień jubilerski (łatwo pęka podczas cięcia i polerowania)
• kamień kolekcjonerski

Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii udało się wyprodukować syntetyczny aleksandryt, który jest wykorzystywany:

• w laserach
• do produkcji iluminatorów w statkach kosmicznych oraz sztucznych satelitach

W przestrzeni kosmicznej nie ma ochrony przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym i innymi promieniowaniami kosmicznymi. Aleksandryt ma zdolności do odfiltrowywania różnych części widma światła. To właśnie ta właściwość wywołuje zmiany jego barwy.

• Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982. Brak numerów stron w książce
• Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1. Brak numerów stron w książce