Andromeda (mitologia)

Andromeda

Ἀνδρομέδα

królewna etiopska
Perseusz ratujący Andromedę, Giuseppe Cesari, około 1593-1594, olej na lapis lazuli
Występowanie	mitologia grecka
Rodzina
Ojciec	Cefeusz (Kefeus)
Matka	Kasjopea
Mąż	Perseusz
Dzieci	Perses, Alkajos, Stenelos, Helehos, Mestor, Elektryon, Gorgofona
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Ten artykuł dotyczy królewny etiopskiej. Zobacz też: inne znaczenia słowa „Andromeda”.

Andromeda (gr. Ἀνδρομέδα Androméda, Ἀνδρομέδη Andromédē, łac. Andromeda) – w mitologii greckiej królewna etiopska. Uchodziła za córkę Cefeusza (Kefeusa) i Kasjopei oraz za żonę Perseusza^[1][2].

Jej matka chełpiła się tym, że jest piękniejsza od Nereid^[1][2]. Nimfy poprosiły Posejdona, by ten ukarał królową za jej pychę. Bóg zesłał na jej kraj Ketosa, morskiego potwora^[1]. Król Cefeusz udał się do Ammona w oazie Siwa na Pustyni Libijskiej, by przebłagać bogów. Wyrocznia zażądała wydania na ofiarę Andromedy. Gdy lud się o tym dowiedział, zmusił go, by posłuchał rady wyroczni. Andromeda została przykuta do skały i pozostawiona na pożarcie. W ostatniej chwili została uratowana przez Perseusza, powracającego z wyprawy przeciw gorgonie. Perseusz zabił potwora i pojął Andromedę za żonę^[3]. W tym samym czasie brat Cefeusza, Fineus, który był zaręczony z Andromedą, uknuł spisek przeciw Perseuszowi. Ten wykrył spisek i, ukazując swym wrogom głowę gorgony, zamienił ich w kamień. Perseusz zabrał żonę do Argos, a następnie do Tyrynsu, gdzie Andromeda urodziła jego synów o imionach Perses, Alkajos, Stenelos, Helehos, Mestor, Elektryon i córkę Gorgofonę.

Bogowie przemienili ją po śmierci w gwiazdozbiór nieba północnego.

Mityczna Andromeda jest identyfikowana z gwiazdozbiorem Andromedy (Andromeda)^[1][4]. Widnieje na niebie niedaleko konstelacji, Kasjopei (Cassiopeia), Cefeusza (Cepheus), Perseusza (Perseus), Pegaza (Pegasus), Wieloryba (Cetus), które są z nim mitologicznie powiązane^[5][6]. Imieniem królewny nazwano galaktykę – Galaktyka Andromedy (Wielka Mgławica w Andromedzie).

Wyobrażenie o królewnie przejawia się w sztukach plastycznych, między innymi w greckim malarstwie wazowym (malowidła wazowe z V wieku p.n.e.), mozaikach, rzymskim malarstwie pompejańskim, rzeźbie, malarstwie (Uwolnienie Andromedy Jacopo Tintoretta, Perseusz i Andromeda i Andromeda Petera Paula Rubensa, Andromeda Rembrandta) i w literaturze (tragedia Andromeda Sofoklesa, tragedia Andromeda Eurypidesa, tragedia Andromeda z 1650 roku autorstwa Pierre’a Corneille)^[1].

• Andromeda w sztuce
• 
  Ketos, Perseusz i Andromeda, malowidło na korynckim naczyniu czarnofigurowym, Stare Muzeum, Berlin
• 
  Perseusz i Andromeda, malowidło na greckim naczyniu czerwonofigurowym (Apulia, IV wiek p.n.e.)
• 
  Mały rzymski fresk odnaleziony w ruinach miasta Pompeje
• 
  Andromeda przykuta do skał, Rembrandt (1630)
• 
  Andromeda, Peter Paul Rubens
• 
  Andromeda przykuta do skały na obrazie Gustawa Doré

Zobacz w Wikiźródłach: • Andromeda • Koła

• Andromeda – imię żeńskie
• Andromeda (modrzewnica) – rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych.

• Andromeda. mythindex.com. [dostęp 2011-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-09)]. (ang.).
• Marie Benediktová, Petra Písařová: Hvězdy – Názvosloví – Andromeda. astronomia.zcu.cz. [dostęp 2011-08-09]. (cz.).
• Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 47. ISBN 83-01-03529-3.
• Carlos Parada: Andromeda. maicar.com. [dostęp 2011-08-09]. (ang.).
• Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 32: Andromeda. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-08-09]. (ang.).
• William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Andromeda. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12]. (ang.).
• Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Andromeda. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12]. (ang.).