Apolonia Machczyńska-Świątek

Apolonia Machczyńska-Świątek (ur. w 1911 w Plebankach, zm. w 1943 tamże) – mieszkanka Kocka uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata^[1].

Była córką Henryka Machczyńskiego, właściciela ziemskiego zamieszkałego w Plebankach koło Kocka. W okresie II wojny światowej i okupacji organizowała pomoc Żydom. Wśród uratowanych przez nią osób była Rywka Goldfinger, która przeżyła Zagładę i wyjechała do Izraela. W styczniu 1943 Machczyńska-Świątek pomagała Żydom ukrywającym się w lesie niedaleko jej domu. Na skutek donosu Niemcy odnaleźli kryjówkę, zabili Machczyńską-Świątek i ukrywających się Żydów^[2].

Jej wnuczką jest pisarka Grażyna Plebanek^[3][4].

23 września 1997 Instytut Jad Waszem nadał Apolonii Machczyńskiej-Świątek tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata^[1][5].

11 września 2009 prezydent RP Lech Kaczyński pośmiertnie nadał jej Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Odebrała go synowa bohaterki, Anna Świątek^[1].

Jej historia została opisana przez Hannę Krall w reportażu Tam już nie ma żadnej rzeki^[6][4] i stała się tematem sztuki teatralnej (A)pollonia wystawionej w Teatrze Nowym w Warszawie^[7].