Badania eksperymentalne (medycyna)

Badania eksperymentalne – obok badań obserwacyjnych należą do podstawowych lub stosowanych badań naukowych, których celem jest ustalenie związków między badaną interwencją kliniczną a miarami ilościowymi, wybranymi do opisu próby badanej (najczęściej ocena skuteczności i bezpieczeństwa badanej interwencji)^[1].

Interwencjami klinicznymi ocenianymi podczas badań eksperymentalnych mogą być np. technologie medyczne (leki, urządzenia medyczne, testy diagnostyczne, sprzęt szpitalny itp. – takie badania najczęściej określa się mianem eksperymentu klinicznego, są one przedmiotem szczegółowych regulacji prawnych), narzędzia stosowane przez psychologów klinicznych i psychiatrów (kwestionariusze i skale ocen, sposoby psychoterapii itp.), określone warunki środowiska (np. temperatura, wilgotność, cechy klimatu itp.), określone zachowania (np. dieta, aktywność fizyczna, edukacja), określone decyzje finansowe (np. dotyczące finansowania leku przez ubezpieczyciela) i inne.

W przebiegu badania eksperymentalnego najczęściej przeprowadza się interwencję badacza w grupie badanej i bada skutki tej interwencji (punkty końcowe badania – wybrane przed badaniem miary ilościowe) w porównaniu z grupą kontrolną (w której nie stosowano interwencji).
Do klinicznych badań eksperymentalnych należą m.in. badania kliniczne wyrobów medycznych, objęte szczegółowymi regulacjami prawnymi mającymi na celu ochronę pacjentów.

Badania eksperymentalne są podstawowym narzędziem naukowej weryfikacji sposobów postępowania klinicznego, która jest podstawą medycyny opartej na dowodach. Do oceny jakości i wiarygodności badań eksperymentalnych służy m.in. skala Jadada, opracowana w latach 80. przez Aleksandra Jadada^[2] (w ocenie jakości badań obserwacyjnych najczęściej stosuje się kwestionariusz NOS^[3][4]).
Ocena jakości i wiarygodności badań klinicznych stanowi standardowy element przygotowywania przeglądów systematycznych piśmiennictwa medycznego oraz opartych na nich ocen technologii medycznych^[5].