Bartołty Wielkie położone są na Warmii, około 29 km od Olsztyna, między jeziorami Tumiańskim, Dłużek i Bartołt Wielki. Przez miejscowość przepływa rzeka Wardęga. Do parafii w Bartołtach Wielkich należą także kaplice w Raszągu i Rumach (wybudowane po 1945 r.).
Przez miejscowość przebiega droga powiatowa nr 1483N Jeziorany - Bartołty Wielkie. W odległości 4 km od miejscowości znajduje się węzeł Kromerowo na trasie drogi krajowej nr 16. Transport lokalny – PKS Olsztyn, linia: Olsztyn Dworzec Autobusowy – Bartołty Wielkie – Biskupiec Reszelski Dworzec Kolejowy.
Po II wojnie światowej wieś wróciła do granic Polski, wojska Armii Czerwonej wkroczyły 28 stycznia 1945 roku[5]. 20 sierpnia 1862 roku powołano parafię Bartołty Wielkie[6].
kościół parafialny św. Jakuba Apostoła – zbudowany w XVI wieku, przebudowywany w XVIII i XIX wieku. 14 marca 1582 roku biskup Marcin Kromer konsekrował nowy kościół, wybudowany w miejscu starszej budowli, pochodzącej z końca XIV wieku. Kościół z XVI wieku spłonął w 1620 roku. Obecny kościół pochodzi z przełomu XVII i XVIII w. i był wyświęcony przez biskupa Andrzeja Załuskiego w 1702 roku. Budowla ta była przebudowana w połowie XIX wieku. Murowana wieżę zbudowano w 1897 roku, posiada dwa górne segmenty ośmioboczne zwieńczone kopułą i latarenką[9]. Obecny kościół to budowla salowa, z niższym i półkoliście zamkniętym prezbiterium. Ślady stylu gotyckiego widoczne są jeszcze w ukształtowaniu bryły kościoła. Detale są barokowe. Wiele elementów wyposażania wnętrza także ma charakter barokowy. Na dachu prezbiterium znajduje się metalowa chorągiewka z datą „1888”. Ołtarz główny barokowy z 1700 roku z obrazem przedstawiającym św. Jakuba, po bokach medaliony z wizerunkami św. Franciszka Ksawerego i św. Ignacego Loyoli, a nad nimi ze św. Józefem z Dzieciątkiem. Ambona jest rokokowa. Zachowała się płyta nagrobna Michała Łubienieckiego (zmarł w 1624 roku); (nr rej.: 984 z 23.07.1968)[10]
cmentarz przykościelny; (nr rej.: 984 z 23.07.1968)[10],
kapliczka przydrożna, przy drodze na cmentarz z końca XIX w.; (nr rej.: 2087 z 14.05.1997)[10],
kapliczka przydrożna, na terenie domu zakonnego z lat 1928–1930; (nr rej.: 2088 z 14.05.1997)[10].
Atrakcje turystyczne
Gospodarstwo Rybackie „Bartołty Wielkie” – kompleks stawów łowieckich[11]
Ośrodek odosobnieniowy Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu w Bartołtach Wielkich[12]
Trasy rowerowe
Przez Bartołty Wielkie przechodzi Szlak rowerowy żółty:
Wieś i jej malownicze okolice znalazły uznanie u scenarzystów trzech polskich filmów, do których zdjęcia kręcone były m.in. w Bartołtach Wielkich. Na budynku szkoły znajduje się odcisk dłoni bohaterów filmu Dwie miłości, wykonany na potrzeby obrazu.
„Przewodnik po zabytkowych kościołach południowej Warmii”, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1973 (str. 10–11)
Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7 s. 65
MieczysławM.WieliczkoMieczysławM., JaninaJ.BoskoJaninaJ., BronisławB.MagdziarzBronisławB., Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom I. Święta Warmia, Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999, ISBN 83-86926-07-4, OCLC831022259. Brak numerów stron w książce
