Biały Kościół – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś przy DK 94, na trasie Kraków - Olkusz[4].
W roku 2021 miejscowość zamieszkiwały 1102 osoby, z czego 51,8% stanowiły kobiety, a 48,2% mężczyźni[5]?
Integralne części miejscowości: Iwiny, Kresy, Murownia, Wielka Wieś[6].
Historia
U Jana Długosza występuje pod łacińską nazwą Alba ecclesia[7]. Według Długosza w poł. XV w. istniał tu murowany kościół pw. Maryi Magdaleny. Dziedzicem wsi był Stanisław Korzekwicki herbu Syrokomla. Były tu dwa łany i dwie karczmy, z których jedna należała do plebana. Dziesięcinę oddawano kościołowi WW. św. w Krakowie[8].
W 1827 wieś miała 22 domy i 181 mieszkańców[9]. W 1877 na miejscu starego kościoła wzniesiono nowy murowany.
Na południe od wsi przebiegała rozbiorowa granica między zaborem austriackim a rosyjskim. W Dolinie Kluczwody na terenie prywatnej posiadłości, można zobaczyć słupy graniczne upamiętniające ten okres.
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biały Kościół, po jej zniesieniu w gromadzie Wielka Wieś. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].
- Ruiny zamku.
Pozostałości zamku z pocz. XIV w., usytuowane na Zamkowej Skale w Dolinie Kluczwody. Zamek należący do rycerskiego rodu Syrokomlów był użytkowany dość krótko. W połowie XIV wieku został opuszczony, prawdopodobnie z powodu wzniesienia siedziby rodowej w Korzkwi lub uszkodzenia spowodowanego przez obsunięcie się narożnika murów. W latach 1993–1994 przeprowadzono tu badania archeologiczne, które pozwoliły zrekonstruować częściowo zarys budowli[11].
- Kościół parafialny pw. św. Mikołaja z ogrodzeniem z kaplicami i drzewostanem.
Kościół z 1877, murowany, jednonawowy, zbudowany w stylu eklektycznym, głównie neogotyckim. Na ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Matki Boskiej Śnieżnej pochodzący z XVII wieku[12] (według innych źródeł z XVIII wieku[13]).
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4958
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 27 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Wieś Biały Kościół w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-10] .
- ↑ Wieś Biały Kościół w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-10] .
- ↑ GUS, Rejestr TERYT [online] .
- ↑ JanJ. Długosz JanJ., Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis, t. 1, s. 260 (łac.).
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1885, Tom XV,s. 132
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1885, Tom I, s. 199
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-03] .
- ↑ JZamek rycerski w Białym Kościele [online] [dostęp 2008-04-09] [zarchiwizowane z adresu 2008-04-20] .
- ↑ Wizytówka gminy Wielka Wieś [online] [dostęp 2008-04-09] [zarchiwizowane z adresu 2008-02-25] .
- ↑ M. Kornecki, Sztuka sakralna. Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków: Wydawnictwo Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych, 1993.
| Wsie |
|
|---|
| Kolonia |
|
|---|
Integralne
części wsi |
- Brzegi
- Brzezina
- Cło
- Czcie
- Dolina Będkowska
- Folwark
- Hamernia
- Iwiny
- Kresy
- Krzemionka
- Morgi Trojadyńskie
- Murownia
- Nowa Wieś
- Pietrasówka (zniesiona)
- Podbrzezie
- Podjanie
- Podkopiec
- Podskalany
- Podwikle
- Pola
- Post
- Pradła
- Przecinka
- Stara Wieś
- Studzienki
- Swawola
- Szydło
- Trojadyn
- Wesoła
|
|---|
