Bielkowo (powiat gdański)

Bielkowo
	osada
	; Elektrownia wodna Bielkowo
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	gdański
Gmina	Kolbudy
Liczba ludności (2023)	373
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-050
Tablice rejestracyjne	GDA
SIMC	0164032
	Położenie na mapie gminy Kolbudy Bielkowo
	Położenie na mapie Polski Bielkowo
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Bielkowo
	Położenie na mapie powiatu gdańskiego Bielkowo
	54°16′33″N 18°30′10″E/54,275833 18,502778
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Bielkowo (kaszb. Bélkòwò, do 1945 niem. Bölkau)^[4] – osada kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Kolbudy.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Elektrownia wodna

Elektrownię Wodną Bielkowo zbudowano w 1925 roku jako czwartą elektrownię wodną na Raduni. Inwestorem przedsięwzięcia był Senat Wolnego Miasta Gdańska. Gdański Senat na odcinku Raduni wyprocesowanym od Schichaua wybudował dwie elektrownie wodne, wykorzystując 58,6 m spadu. Bielkowo ruszyło w 1925 roku, mniejsze Łapino dwa lata później. Obiekty elektrowni stanowiły poważny obiekt wojskowy w trakcie walk w 1945 roku. W budynku wieży kompensacyjnej mieściło się stanowisko ogniowe i obserwacyjne broniących się Niemców.

Osuszonym rurociągiem dostarczano posterunkowi zaopatrzenie. Ślady tego okresu odkrywane są podczas prac remontowych do dziś, np. zakonserwowany karabin maszynowy na dnie kanału dolnej wody odkryty w latach 90. ub. wieku, inne elementy uzbrojenia i ekwipunku wojskowego, tablice informacyjne urzędów hitlerowskich itp. Czasy te przypominają również ślady po bombardowaniach 1945 roku widoczne na rurze stalowej rurociągu, jak i na budynku. Elektrownia Bielkowo jest drugą z kolei elektrownią kaskady. Jest elektrownią derywacyjną zbiornikową z dwoma zbiornikami o wyrównaniu półdobowym. Przy projektowaniu elektrowni wykorzystano fakt, iż Radunia pomiędzy Kolbudami Górnymi a odległym o 3,5 km Bielkowem zatacza pętlę. Długość pętli mierzona po korycie rzeki wynosi blisko 11 km, różnica poziomów blisko 50 m. Wystarczyło wykonać 3,5 km „skrót”, by wykorzystać ten duży spad w jednym obiekcie. Poprzez spiętrzenie wód rzeki za pomocą jazu betonowego o zamknięciach klapowych powstał zbiornik Kolbudy I o powierzchni 6 ha wypełniający naturalną dolinę Raduni. Jaz w Kolbudach powstał równocześnie z elektrownią Bielkowo w 1925 roku.

Władze niemieckie w oczekiwaniu nadejścia wojsk radzieckich wybrały elektrownię w Bielkowie dla ukrycia m.in. figury św. Jerzego ze szczytu wieży strzelnicy Świętego Jerzego w Gdańsku. W elektrowni ukryto również wiele dokumentów urzędów byłego WM Gdańska.

Dane techniczne

średni przepływ: 5,28 m³/s
moc instalowana: 7200 kW
przełyk instalowany: 21,6 m³/s
rzędna piętrzenia: 86,00 m np
liczba turbozespołów: 3

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[5] na listę zabytków wpisany jest park dworski z początku XIX w. (oraz nieistniejące już ogrodzenie z bramą), nr rej.: 958 z 24.01.1986.

Znajdujący się tu niegdyś dwór uległ zniszczeniu.

Nazwy źródłowe miejscowości

Dawniej Bielkowo wielkie, Wilkowo majus, kaszb. Bielkòwò, Wieldżé Bélkòwò, niem. Gross Bölkau^[6]

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946^[7].

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 5643
↑ dane Urzędu Gminy dot. ludności sołectwa [online], www.kolbudy.pl, 30 września 2023 .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 46 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ „Polsko-Kaszubski Słownik Nazw Miejscowych i Fizjograficznych” / „Pòlskò-Kaszëbsczi Słowôrz Miestnëch ë fizjografnëch Mión”, ISBN 978-83-87258-86-3 wydanie I, Gdańsk 2006 Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego, w zespole redagującym m.in. Edward Breza i Jerzy Treder „Kaszuby – Leksykon Geograficzny”, ISBN 83-7326-099-4 Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 33 [dostęp 2017-01-15] .
↑ Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

Bibliografia

www.energazew.pl

Historia wsi Bielkowo

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 5643

[2] dane Urzędu Gminy dot. ludności sołectwa [online], www.kolbudy.pl, 30 września 2023 .

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 46 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[4] „Polsko-Kaszubski Słownik Nazw Miejscowych i Fizjograficznych” / „Pòlskò-Kaszëbsczi Słowôrz Miestnëch ë fizjografnëch Mión”, ISBN 978-83-87258-86-3 wydanie I, Gdańsk 2006 Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego, w zespole redagującym m.in. Edward Breza i Jerzy Treder „Kaszuby – Leksykon Geograficzny”, ISBN 83-7326-099-4 Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002.

[5] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 33 [dostęp 2017-01-15] .

[6] Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).

[MP-7] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]