Cesarstwo Palmyry

Cesarstwo Palmyry

Palmyra

263–272/273
Ustrój polityczny	monarchia
Stolica	Palmyra
Data powstania	263
Data likwidacji	272/273
Władca	Waballat
Religia dominująca	chrześcijaństwo mitraizm politeizm
Położenie na mapie świata Cesarstwo Palmyry
34°33′36″N 38°16′02″E/34,560000 38,267222
Multimedia w Wikimedia Commons

Cesarstwo Palmyry – państwo historyczne, samozwańcze cesarstwo istniejące w latach 263–272/273^[a] we wschodniej części Cesarstwa Rzymskiego.

Od lat 40. III wieku królem syryjskiego miasta Palmyry był Septimius Odenathus. Rządzone przez niego państwo było silne militarnie, oraz ekonomicznie z powodu przebiegających przez nie szlaków handlowych. Odenat pozostawał wierny Rzymowi. Pomógł między innymi cesarzowi Walerianowi w walce z władcą Persji Szapurem I. W zamian został uhonorowany przez Waleriana. Następnie cesarz Galien miał zamiar uczynić z Palmyry centrum rzymskiej polityki wojskowej na Wschodzie. W 263 Odenat przyjął tytuł imperator, oraz corrector totus Orientis („nadzorca całego Wschodu”). Oprócz tego mianował się królem królów Wschodu. Otrzymał także pozwolenia na noszenie cesarskiej korony laurowej^[1]. Palmyra dwukrotnie pokonała Persów, ale w 267 Odenat został zasztyletowany, prawdopodobnie właśnie na polecenie Rzymian. Powodem mogło być dojście do zbyt dużej siły politycznej: w 263 Odenat przejął kontrolę nad Lewantem, Mezopotamią i wschodnimi regionami Anatolii.

Po śmierci Odenata władzę po nim objęła jego żona Septimia Zenobia w imieniu małoletniego syna Waballata^[2]. Zenobia była ambitną regentką i kontynuowała ekspansywną politykę swego męża. Najpierw podbiła Egipt na czele siedemdziesięciu tysięcy żołnierzy, a następnie ruszyła ku Azji Mniejszej. Celem Zenobii było przeniesienie stolicy kraju do Antiochii^[3]. Cesarz Lucjusz Domicjusz Aurelian odbił te tereny, a Zenobia została opuszczona przez dotychczasowych stronników. Na zorganizowany opór cesarz natrafił w Antiochii, ale pokonał wrogie oddziały, w tym także żołnierzy rzymskich, którzy przeszli na stronę Palmyry. Następnie Aurelian dokonał pozorowany odwrót, by później zająć Emesę. Jako ostatnia została zdobyta sama Palmyra w 272. Zenobia próbowała uciec, ale została pojmana^[4]. Później doszło jeszcze do buntu Palmyry, w wyniku którego nowym cesarzem obrany został inny syn Zenobii Septimius Antiochus. Ostatecznie także i on został dość szybko pokonany^[5]. Zwycięski Aurelian postanowił zniszczyć miasto i rozebrać jego mury, co stanowiło cios dla tamtejszego handlu ze Wschodem.

• Cesarstwo galijskie
• Klaudiusz II Gocki
• Kryzys wieku III

• Timothy E.T.E. Gregory Timothy E.T.E., Historia Bizancjum, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, ISBN 978-83-233-2588-8 .
• MariaM. Jaczynowska MariaM., DanutaD. Musiał DanutaD., MarekM. Stępień MarekM., Historia starożytna, Warszawa: Trio, 1999, s. 581 .
• PatP. Southern PatP., Empress Zenobia: Palmyra's Rebel Queen, 2008 .
• JózefJ. Wolski JózefJ., Historia Powszechna: starożytność, wyd. dziesiąte, Warszawa 2002 .