Czarnia – wieś sołecka[5] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Czarnia[4][6].
Miejscowość jest siedzibą gminy Czarnia.
Położenie
Wieś leży na Równinie Kurpiowskiej, nad Trybówką, przy drodze lokalnej[7].
Historia
Miejscowość istniała jako miejsce przerobu rudy darniowej przynajmniej od 1608 roku[8].
W latach 1921–1931 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Wach (od 1931 w gminie Czarnia).
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 391 osoby w 71 budynkach mieszkalnych[9]. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickiej. Podlegała pod Sąd Grodzki w Myszyńcu i Okręgowy w Łomży; mieścił się tu urząd pocztowy obsługujący znaczną część terenu gminy[10].
W okresie międzywojennym miejscowość była siedzibą komisariatu Straży Celnej „Czarnia”[11].
W wyniku agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 tereny byłej gminy znalazły się pod okupacją niemiecką i do wyzwolenia weszła w skład Landkreis Scharfenwiese, Regierungsbezirk Zichenau III Rzeszy[12].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
W 2021 Czarnię zamieszkiwało 356 mieszkańców[13].
Demografia
Liczba ludności na przestrzeni lat:
- w 1827 – 190 mieszkańców[14]
- pod koniec XIX wieku – 332 mieszkańców[14]
- w 1921 – 391 mieszkańców[9]
- w 2011 – 435[15]
- w 2021 – 356[13]
Religia
Drewniana kaplica istniała od 1823[8] lub 1832[16] roku i została rozbudowana w 1892 roku[16]. W 1899 erygowano parafii Niepokalanego Poczęcia NMP[16].
W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół z lat 1903-1907[16][8]. Dawny kościół przeniesiono do miejscowości Parciaki, gdzie dalej służy parafianom[16].
Przed kościołem stoi pomnik przedstawiający zakonnika z japońskim chłopcem z dziewczynką w kurpiowskim stroju. Pod pomnikiem jest napis Miłość bez granic[17]. Pomnik przedstawia brata Zenona Żebrowskiego[16].
Kultura
Muzea
W 2002 we wsi powstało Muzeum im. Brata Zenona Żebrowskiego[18][19], znanego w Japonii jako Zeno[8].
We wsi działa od 1935 roku zespół ludowy Carniacy[8], a od 1991 Towarzystwo Kurpiowskie Strzelec[8].
Turystyka
Czarnia dała nazwę pobliskiemu leśnemu rezerwatowi przyrody z dębem Kmicica i sosnami bartnymi[8]. Do rezerwatu prowadzi szlak „Barci kurpiowskich”[8].
Galeria
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 19206
- ↑ Raport o stanie gminy Czarnia w 2023. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023 s. 18
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 172 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑
Tomasz Krzywicki, Elżbieta Mlącka: Pisz: mapa topograficzna Polski. Wyd. 2. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 2006, s. 1-2. ISBN 978-83-7135-226-3.
- ↑ a b c d e f g h TomaszT. Darmochwał TomaszT., Kurpie. Mapa turystyczna, AnnaA. Filak, wyd. 1, Warszawa–Białystok: TD MAPY, 2014, s. 1–2, ISBN 978-83-88859-72-4 (pol.).
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 59 .
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 276 .
- ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 170 .
- ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 – Städte und Amtsbezirke [online], territorial.de [dostęp 2020-04-22] .
- ↑ a b NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-08-10] .
- ↑ a b Czarnia 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 747 .
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-10-07].
- ↑ a b c d e f WitoldW. Jemielity WitoldW., Myszyniec centrum kościelnym Puszczy Zielonej, „Zeszyty Naukowe OTN”, 11, mazowsze.hist.pl, 1997, s. 91-100 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
- ↑ WacławW. Nowacki WacławW., Kurpiowski Misjonarz w Japonii, „Kurpie”, 1 (4), 2002, s. 20–23 .
- ↑ PawełP. Bejger PawełP., Muzeum Brata Zenona [online], niedziela.pl [dostęp 2022-09-05] (pol.).
- ↑ Kurpiowski Park Kulturowy [online], kurpiowskipark.home.pl [dostęp 2022-09-05] .
Linki zewnętrzne
.jpg)
