|
Dąbrówno (województwo warmińsko-mazurskie)
Dąbrówno (niem. Gilgenburg[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Dąbrówno, w zachodniej części Mazur. Siedziba gminy Dąbrówno. Dawniej miasto (do końca lipca 1946)[5]. W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość położona jest na obszarze Garbu Lubawskiego na przesmyku między jeziorami Dąbrowa Mała i Dąbrowa Wielka i łączącym je kanałem Welu. Znajdują się tu przystanek PKS, ośrodek zdrowia, apteka, bank, poczta, stacja benzynowa, restauracja, bary, sklepy, ośrodki wypoczynkowe. HistoriaTereny te zamieszkiwało pruskie plemię Sasinów, a następnie zostały skolonizowane przez polskich osadników pochodzących z ziemi chełmińskiej i staropruskich z Pomezanii. Zamek został zbudowany przez Krzyżaków w 1319 r. w miejscu staropruskiego grodu obronnego. Przy zamku powstała osada Ylienburg, która w 1326 r. otrzymała prawa miejskie od komtura dzierzgońskiego – Luthra von Braunschweiga. Przez Dąbrówno w tamtym czasie prowadził szlak handlowy z Mazowsza do Elbląga i Gdańska. Zamek był od 1325 siedzibą wójta krzyżackiego podlegającego komturowi dzierzgońskiemu, a od 1341 ostródzkiemu. Na przełomie XIV i XV wieku powstała pierwsza szkoła miejska.    W lipcu 1410 r. na dwa dni przed bitwą grunwaldzką miasto zostało zdobyte i spalone przez wojska Władysława Jagiełły[6]. W XV w. sędzią ziemskim był tu Piotr Bażyński z Elgnowa (ojciec Jana i Ścibora – założycieli Związku Pruskiego). W 1519 miasto zdobyły wojska polskie, ale mimo tego po hołdzie pruskim w 1525 r. miejscowość została starostwem pod władzą pruskiego księcia, lennika polskiego i należała do rodów magnackich: Gablentzów, Olesnitzów i najdłużej (1572–1831) do Finck von Finckensteinów. W 1568 zakończono budowę kościoła protestanckiego dla Polaków. W XVI wieku osiedlili się tu wygnani z Czech bracia czescy (w latach 1548–1564). W 1656 roku miasto zostało spalone przez Tatarów posiłkowanych przez wojska hetmana Wincentego Aleksandra Gosiewskiego. Rok później zakończył się okres zwierzchnictwa polskiego i miasto znalazło się w granicach państwa brandenbursko-pruskiego, w 1701 przekształconego w Królestwo Prus. Dąbrówno było jednym z najsilniejszych ośrodków polskości na Mazurach, ale nigdy nie przekształciło się w ośrodek miejski o dużym znaczeniu. Rozwinięte było sukiennictwo, w 1802 pracowało 17 warsztatów, ponadto pracowali kapelusznicy oraz tkalnie płótna i przędzy wełnianej. Pod koniec XIX wieku zostało lokalnym ośrodkiem handlu, cztery razy w roku odbywały się jarmarki kramarskie, bydlęce i konne. W 1825 r. na 1171 mieszkańców tylko 431 mówiło po niemiecku. W 1880 Dąbrówno osiągnęło największą w historii liczbę mieszkańców, w mieście mieszkało 1859 osób. Od 1892 do 1900 r. katolickim proboszczem był tu ksiądz Antoni Wolszlegier, działacz niepodległościowy wybrany w 1893 r. z ramienia ludności polskiej na posła do parlamentu pruskiego[7]. W 1910 uzyskało połączenie kolejowe z Ostródą i Działdowem (istniało do 1945). W końcu sierpnia 1914 r. w okolicach Dąbrówna rozegrała się tak zwana I bitwa mazurska (zobacz: Bitwa pod Tannenbergiem). W odległym o 4 km Osiekowie znajdował się jeden z większych cmentarzy wojennych z tego okresu. W roku 1945 Dąbrówno zostało zniszczone w 80% i utraciło prawa miejskie. W czasach Polski Ludowej działała we wsi izba porodowa, apteka, punkt weterynaryjny, kino, powstała piekarnia, masarnia i zakład mleczarski. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dąbrówno. W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Demografia
Zabytki
Religia Na terenie Dąbrówna działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Ludzie związani z miejscowością
Zobacz teżBibliografia
Linki zewnętrzne
Przypisy
Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce): |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
