Dehumanizacja (od łac.humanus, ludzki), odczłowieczanie[1][2], odczłowieczenie[3] – proces zanegowania człowieczeństwa drugiej osoby[4], czyli zmiany stosunków interpersonalnych, w wyniku którego zaczyna się postrzegać drugiego człowieka jako zwierzę[5] lub przedmiot pozbawiony jakichkolwiek uczuć, afektów i emocji[6]. Praktyczna definicja określa to zjawisko jako postrzeganie i traktowanie innych ludzi tak, jakby nie posiadali oni zdolności umysłowych, którymi dysponujemy jako istoty ludzkie[7]. W takim ujęciu każdy czyn lub myśl, które traktują kogoś jako mniej niż człowieka, jest aktem odczłowieczenia[8].
Proces dehumanizacji pełni funkcję mechanizmu obronnego; chroni jednostkę przed pobudzeniem emocjonalnym, które mogłoby być przykre, przytłaczające, odbierające jej siły lub mogłoby zakłócać realizowane w danej chwili zadanie[9]. Nawet prawidłowo rozwinięci moralnie ludzie, nastawieni idealistycznie i humanitarnie, mogą stać się zdolni do różnych antyspołecznych zachowań w warunkach, w których przestają spostrzegać innych ludzi jako osoby mające takie same myśli, uczucia, pragnienia i cele, co oni sami. Dehumanizacja prowadzi często do negatywnych zachowań, pozwala bowiem traktować ludzi przedmiotowo, gorzej, jako podludzi. Umożliwia uzasadnienie wrogości, okrucieństwa, poniżania, przemocy, dyskryminowania i stereotypizacji[4][9].
↑NickN.HaslamNickN., Dehumanization: an integrative review, „Personality and Social Psychology Review: An Official Journal of the Society for Personality and Social Psychology, Inc”, 10 (3), 2006, s. 252–264, DOI: 10.1207/s15327957pspr1003_4, ISSN1088-8683, PMID: 16859440 [dostęp 2019-09-14].
↑GioraG.NetzerGioraG., Families in the intensive care unit : a guide to understanding, engaging, and supporting at the bedside, Cham, Switzerland, s. 134, ISBN 978-3-319-94337-4, OCLC1065536347 [dostęp 2019-09-14].
↑ErikE.EngeErikE., Dehumanization as the Central Prerequisite for Slavery, Munich: GRIN Verlag, 2015, s. 3, ISBN 978-3-668-02711-4, OCLC920912053 [dostęp 2019-09-14].
