Dekanat Bielsko

Dekanat Bielsko

Państwo	Austria, Polska
Siedziba	Bielsko
Data powołania	1654
Data zamknięcia	przed 1992
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Diecezja	wrocławska, katowicka
Położenie na mapie województwa śląskiego Bielsko
Położenie na mapie Polski Bielsko
49°49′12,8″N 19°02′34,7″E/49,820222 19,042972

Dekanat Bielsko – historyczny dekanat diecezji wrocławskiej i katowickiej Kościoła łacińskiego powstały w 1654.

Przed Reformacją obszar Śląska Cieszyńskiego (oprócz Bogumina) należał do jednego archiprezbiteratu (dekanatu) cieszyńskiego. Wzmożona akcja kontrreformacyjna rozpoczęła się w 1654, kiedy to specjalna komisja odebrała pozostałe w rękach ewangelików kościoły. Struktura kościelna wymagała odbudowy. Po odzyskaniu kościołów biskup wrocławski Karol Ferdynand Waza utworzył w Cieszynie komisariat biskupi. Komisarzem został Andrzej Scodonius, arcydziekan opolski i kustosz raciborski, który 15 października podzielił obszar komisariatu na dekanaty, a te na parafie^[1]. W ten sposób powstało 5 nowych archiprezbiteriatów (dekanatów) podległych komisariatowi, w tym m.in. w Bielsku. Początkowo dekanat posiadał jedynie 5 parafii: Bielsko, Czechowice, Ochaby, Rudzica, Grodziec oraz nieobsadzoną parafię w Międzyrzeczu^[2]. Według schematyzmu diecezji wrocławskiej z 1748 r. dekanat bielski posiadał nadal jedynie 5 parafii.

W 1769 powstał nowy dekanat skoczowski, który przejął parafię w Grodźcu^[3], a w 1788 r. tę w Ochabach^[4]. W 1770 do zarządzania dekanatami i parafiami pozostałymi po wojnach śląskich w monarchii Habsburgów powołano Wikariat generalny austriackiej części diecezji wrocławskiej.

Według schematyzmów kościelnych z 1847 i 1848 na dekanat Bielsko składało się 8 parafii (lub lokalii)^[5]: Bielsko (z kościołem cmentarnym i filiami w Starym Bielsku, Kamienicy oraz kaplicą na zamku), Czechowice (z kaplicą w Dziedzicach), Ligota (lokalia), Jaworze (lokalia), Jasienica (lokalia), Międzyrzecze (z filią w Mazańcowicach), Rudzica i Zabrzeg. Poza parafiami w Czechowicach, Dziedzicach i Ligocie wśród mieszkańców przeważali ewangelicy^[5].

W 1919 dekanat posiadał 12 parafii: Bielsko, Bronów, Czechowice, Dziedzice, Jasienica, Jaworze, Kamienica, Ligota, Mazańcowice, Międzyrzecze, Rudzica i Zabrzeg^[6]. W 1925 roku utworzono nową diecezję katowicką, w skład której weszły parafie dekanatu bielskiego. Według schematyzmu diecezji katowickiej z 1927 dekanat bielski nadal składał się z powyższych 12 parafii^[7], jak również w 1938^[8].

W 1951 roku połączono miasta Bielsko i Białą w jeden organizm miejski. Z czasem z dekanatu bielskiego wydzielono czechowicki a go samego podzielono na dwa: Bielsko-Biała centrum i Bielsko-Biała zachód, które 25 marca 1992 na mocy bulli papieża Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus weszły w skład nowo utworzonej diecezji bielsko-żywieckiej a dekanaty w mieście Bielsko-Biała uległy reorganizacji, tworząc obecnie 4: Bielsko-Biała I – Centrum, Bielsko-Biała II – Stare Bielsko, Bielsko-Biała III – Wschód, Bielsko-Biała IV – Zachód.