Nazwisko rodu pochodzi od nazwy Działynia w ziemi dobrzyńskiej. Protoplastą rodu był podkomorzy dobrzyński Piotr z Działynia (zm. 1441), syn Mikołaja z Kutna, a wnuk kasztelana dobrzyńskiego Andrzeja Ogona z Radzików i Woli[1]. W XVI w., wchodzący już wówczas w skład polskiego możnowładztwa, ród Działyńskich zaczął przenikać z Kujaw do Prus Królewskich. Związki z dworem królewskim pozwoliły na szybkie osiągnięcie godności senatorskich przez pruską linię rodziny i statusu rodu magnackiego[2]. Od połowy XVII w. kolejni przedstawiciele rodu Działyńskich przenosili się do Wielkopolski.
Początkowo większe znaczenia miała pomorska linia rodu. Jednak w XVIII wieku, poprzez związki z Tarłami i Radomickimi, wzrosło znaczenie wielkopolskiej linii rodu. W XVIII wieku powstała również trzecia, mazowiecka linia Działyńskich, która jednak w ciągu dwóch pokoleń spadła do rangi szlachty szaraczkowej[3].
Maksymilian Stanulewicz. Jana Kantego Działyńskiego działalność we władzach powstańczych zaboru pruskiego w latach 1863–1864. „Studia Iuridica Lublinensia”. 25 (3), 2016. DOI: 10.17951/sil.2016.25.3.849.
