|
Federalna Republika Jugosławii
 Federalna Republika Jugosławii (Савезна Република Југославија – Savezna Republika Jugoslavija, potocznie trzecia Jugosławia[1]) – państwo powstałe po rozpadzie Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (1991–1992), będące federacją dwóch republik – Serbii i Czarnogóry. Państwo to istniało w latach 1992–2003. Ustrój politycznyZgodnie z konstytucją z 27 kwietnia 1992 roku (nowelizowaną 6 lipca 2000 roku) głową państwa był prezydent wybierany w wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy parlament – Zgromadzenie Federalnej Republiki Jugosławii (Skupsztina), składający się z izby niższej (Rady Obywatelskiej składającej się z 138 deputowanych, 108 przedstawicieli Serbii i 30 Czarnogóry) i izby wyższej (Rady Republik, liczącej 40 członków, po 20 z Serbii i Czarnogóry). Kadencja parlamentu trwała cztery lata. Władzę wykonawczą sprawowała Federalna Rada Wykonawcza. Na jej czele stał premier powoływany przez parlament. W myśl konstytucji prezydent i premier nie mogli pochodzić z tej samej republiki[2]. Serbia i Czarnogóra posiadały własne organy władzy ustawodawczej i wykonawczej (np. prezydenta, parlament i rząd). W Serbii głównym organem władzy był jednoizbowy parlament, Zgromadzenie Narodowe. Prezydent był wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję z jednorazową możliwością ubiegania się o reelekcję. Prawo inicjatywy ustawodawczej miały: rząd, deputowani albo sześć tysięcy wyborców[3]. HistoriaFederalna Republika Jugosławii powstała w kwietniu 1992 roku. W jej składzie znalazły się Socjalistyczne Republiki Serbii i Czarnogóry, które nie zdecydowały się na ogłoszenie niepodległości w przeciwieństwie do pozostałych republik wchodzących w skład komunistycznej Jugosławii[4]. Federalna Republika Jugosławii zaangażowała się w wojny w Chorwacji i Bośni. Władzę w kraju sprawował Slobodan Milošević, lider postkomunistycznej Socjalistycznej Partii Serbii (SPS). Pewną rolę na scenie politycznej Federalnej Republiki Jugosławii miały także ugrupowania parafaszystowskie, jawnie popierające SPS. Cechą łączącą SPS i parafaszystów było popieranie idei Wielkiej Serbii, obejmującej swoim zasięgiem obszar Federalnej Republiki Jugosławii oraz tereny zamieszkałe przez Serbów w Chorwacji i Bośni[5]. 27 kwietnia 1992 roku uchwalono konstytucję, a 31 maja 1992 roku uchwalono nowe zasady przeprowadzania wyborów prezydenckich i parlamentarnych. Pierwsze wybory prezydenckie i parlamentarne odbyły się 20 grudnia 1992 roku. Wybory parlamentarne wygrała SPS, a prezydenckie Dobrica Ćosić. Ćosić rządził od 15 czerwca 1992 do 1 czerwca 1993 roku, jednak decydującą rolę odgrywał prezydent Serbii Slobodan Milošević[6]. Kolejnymi prezydentami Federalnej Republiki Jugosławii byli: Miloš Radulović (od 1 czerwca do 25 czerwca 1993 roku) i Zoran Lilić (od 25 czerwca 1993 do 25 czerwca 1997 roku). W czerwcu 1997 roku urząd prezydenta Federalnej Republiki Jugosławii objął Milošević[7]. Rządy Miloševicia w Serbii zaczęły słabnąć w 1995 roku. W Serbii wielokrotnie organizowano demonstracje przeciwko rządom SPS i Miloševicia. Społeczeństwo miało za złe prezydentowi Serbii niezrealizowanie obietnic, których ceną były wojny i sankcje. Lokalne wybory samorządowe w 1996 roku wygrywali głównie przedstawiciele opozycji[8]. Milošević nie uznał wyników wyborów[9][10]. Obok problemów gospodarczych w Serbii narastał konflikt pomiędzy Serbami a Albańczykami w Kosowie. Kryzys w tym regionie przerodził się w 1999 roku w wojnę. Do wojny dołączyło NATO, opowiadające się przeciwko Serbii. Interwencja NATO tymczasowo wzmocniła pozycję Miloševicia. Po zawarciu pokoju Milošević ponownie zaczął tracić poparcie[8]. 27 lipca 2000 roku Milošević ogłosił przeprowadzenie przyspieszonych wyborów prezydenckich Federalnej Republiki Jugosławii. Termin wyznaczono na 24 września[9]. Ugrupowania opozycyjne stworzyły wspólną koalicję pod nazwą Demokratyczna Opozycja Serbii (DOS). Kandydatem DOS-u został Vojislav Koštunica. Pierwsza tura wyborów odbyła się zgodnie z terminem. Po ogłoszeniu wstępnych wyników opozycja ogłosiła zwycięstwo Koštunicy. Kilka dni później komisja rządowa uznała, że żaden z kandydatów nie uzyskał poparcia przekraczającego 50% głosów i wezwała do drugiej tury wyborów. Ta decyzja doprowadziła do kryzysu politycznego[11]. DOS nakazała Miloševicowi ustąpić ze stanowiska i przyznać się do przegranej. Termin wyznaczono na 5 października[12]. 5 października 2000 roku do Belgradu jechały pojazdy wożące przeciwników Miloševicia. Protesty społeczne (nazwane później „rewolucją buldożerów”, od buldożerów jadących na platformach, które miały w razie konieczności przełamać blokady i barykady) doprowadziły do odsunięcia od władzy Miloševicia, uznania Koštunicy za zwycięzcę wyborów prezydenckich oraz przeprowadzenia przyspieszonych wyborów parlamentarnych[13]. 16 października SPS, DOS i Serbski Ruch Odnowy oraz prezydent Federalnej Republiki Jugosławii Vojislav Koštunica i prezydent Serbii Milan Milutinović podpisali porozumienie o zorganizowaniu przyspieszonych wyborów parlamentarnych, wyznaczonych na 23 grudnia[14]. Wybory wygrała DOS, zdobywając 65% głosów[15]. Urząd premiera objął Zoran Đinđić[16]. 14 lutego 2002 roku liderzy Serbii i Czarnogóry podpisali umowę, przekształcającą Federalną Republikę Jugosławii w konfederację republik o nazwie Serbia i Czarnogóra[17]. Serbia i Czarnogóra oficjalnie powstała 4 lutego 2003 roku[18]. DemografiaW 2000 roku w Federalnej Republice Jugosławii żyło ok. 10 mln mieszkańców[2]. Religia
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
