|
Franciszek Gawełek
Franciszek Gawełek (ur. 4 lutego 1884 w Radłowie, zm. 8 września 1919[1] w Częstochowie) – polski etnograf, nauczyciel gimnazjalny. ŻyciorysUrodził się 4 lutego 1884 w Radłowie[2][3] jako czwarty syn w wielodzietnej rodzinie Jana (ur. 1840) i Tekli z domu Dulian[2][4][3]. Był bratem m.in. Józefa (ur. 1879, nauczyciel, kierownik szkoły w Woli Radłowskiej) i Marii (1887-1965, po mężu Hrycaj)[2]. Uczył się w szkole podstawowej w rodzinnym Radłowie[3]. Od 1899 kształcił się w C. K. I Gimnazjum w Tarnowie, gdzie w 1907 ukończył z odznaczeniem VIII klasę oraz zdał egzamin dojrzałości z odznaczeniem[5][2][3]. Od 1907 do 1912 odbywał studia w zakresie archeologii prehistorycznej, etnografii oraz antropologii na Uniwersytecie Jagiellońskim u boku profesorów Włodzimierza Demetrykiewicza i Juliana Talko-Hryncewicza[3][2]. Podczas nauki uniwersyteckiej otrzymywał stypendium im. dr. Józefa Katarzyńskiego[2]. 21 kwietnia 1913 otrzymał stopień naukowy doktora filozofii na podstawie trzech prac naukowych[2]. W późniejszych latach ogłosił wiele prac poświęconych obrzędom ludu polskiego. Publikował również w krakowskim dzienniku „Nowa Reforma”[6]. W swojej pracy naukowej zajmował się macierzystą ziemią radłowską[3]. Był współorganizatorem założonego w 1911 Muzeum Etnograficznego w Krakowie, na rzecz którego gromadził fundusze oraz zbiory oraz był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Muzeum Etnograficznego w Krakowie[7][3][2]. Od 1914 do 1919 zasiadał w Komisji Antropologicznej C. K. Akademii Umiejętności w Krakowie, od 1918 Polskiej Akademii Umiejętności[8][9]. Od 1911 jako praktykant uczył języka polskiego w C. K. III Gimnazjum w Krakowie[10][2]. W 1912 był zatrudniony jako pomocnik bibliotekarza w Muzeum Techniczno-Przemysłowym w Krakowie[2]. Od października do listopada 1913 w charakterze zastępcy nauczyciela był nauczycielem języka niemieckiego w C. K. V Gimnazjum w Krakowie, po czym został przeniesiony do filii C. K. Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, w 1915 przemianowanej na C. K. VII Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, gdzie uczył języków łacińskiego, greckiego i polskiego oraz historii do 1919[11][12][13][2]. W tym okresie w 1916 otrzymał stanowisko asystenta w Zakładzie Antropologicznym UJ[2]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1919 otrzymał nominację na kierownika planowanej Katedry Etnografii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim[3]. W dniu 8 września 1919 uległ wypadkowi podczas polowania w majątku hrabiego Stanisława Tarnowskiego, gdy upadł z konia, po czym zmarł w Szpitalu Najświętszej Marii Panny w Częstochowie w nocy z 8 na 9 września 1919 (formalnie przyjęto datę śmierci 9 września 1919)[3][2]. Pierwotnie został pochowany w tym mieście 11 września 1919, po czym w listopadzie 1919 jego szczątki przeniesiono do grobowca rodzinnego na cmentarzu w rodzinnym Radłowie[3]. Jego siostrzenicą była Aleksandra Żyłka-Żebracka (córka Marii Hrycaj z domu Gawełek), zamężna z płk. Zygmuntem Żyłką-Żebrackim[4][3]. Publikacje
W 2010 roku nakładem krakowskiej Księgarni Akademickiej ukazał się obszerny wybór pism Gawełka Konik zwierzyniecki, wianki i sobótki, opracowany przez prof. Franciszka Ziejkę. Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
