Fundusze Promocji Produktów Rolno-Spożywczych

Fundusze Promocji Produktów Rolno-Spożywczych – środki wsparcia finansowego na działania informacyjno-promocyjne, prowadzone przez stowarzyszenia branżowe i handlowe, mające na celu pomoc w rozwoju ich działalności.

Rozporządzeniem Rady (WE) z 2000 r. w sprawie działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących produktów rolnych na rynku wewnętrznym przyjęto, że Wspólnota może finansować w całości lub częściowo działania informacyjne i promocyjne dotyczące produktów rolnych i metod ich produkcji oraz produktów spożywczych^[1]. Działania nie mogą być ukierunkowane na konkretną markę ani zachęcać do konsumpcji produktu ze względu na jego określone pochodzenie. Przepis nie wyklucza możliwości podawania pochodzenia produktu objętego działaniami w przypadku nazw nadawanych na mocy przepisów wspólnotowych.

Działania informacyjne i promocyjne obejmowały:

• działania związane z public relations, promocją i reklamą, które w szczególności koncentrują się na istotnych cechach i zaletach wspólnotowych produktów, w szczególności ich jakości i bezpieczeństwie, specyfice metod produkcji, wartości odżywczej i zdrowotnej, etykietowaniu, wysokich standardach ochrony zwierząt i poszanowaniu środowiska;
• uczestnictwo w pokazach, targach i wystawach o znaczeniu krajowym bądź europejskim mające na celu polepszenie wizerunku produktów wspólnotowych;
• programy informacyjne, dotyczące w szczególności systemów wspólnotowych obejmujących chronioną nazwę pochodzenia (PDO), chronione oznaczenie geograficzne (PGI), tradycyjne specjalności gwarantowane (GTS), produkcję ekologiczną, etykietowania oraz innych symboli graficznych określonych w ustawodawstwie, w szczególności dla odległych regionów geograficznych;
• programy informacyjne dotyczące wspólnotowych systemów odnoszących się do jakości win produkowanych w określonych regionach (win o kontrolowanej jakości, posiadających geograficzne oznaczenie miejsca pochodzenia), win mających oznaczenie geograficzne oraz napojów spirytusowych mających oznaczenie geograficzne lub zastrzeżone tradycyjne oznaczenie;
• badania mające na celu dokonanie oceny wyników działań informacyjnych i promocyjnych.

Do celów promocji na rynku wewnętrznym Komisja określiła procedury określające założenia strategiczne, które zawierają ogólne wskazania dotyczące:

• określenie celów i ukierunkowania działań;
• wskazania jednego lub więcej tematów będących podmiotem wybranych środków;
• przyjęcie rodzaju działań, jakie mają zostać podjęte;
• wskazanie okresu obowiązującego programu;
• określenie orientacyjnego rozdzielenia środków finansowych, stanowiących wkład w rozbiciu na rynki i rodzaj środków działania, sumy dostępnej jako wkład Wspólnoty w program.

W rozporządzeniu Rady (WE) z 2007 r. w sprawie działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących produktów rolnych rozszerzono regulacje o kraje trzecie^[2]. Decyzja o rozszerzenie promocji na kraje trzecie wynikała ze zdobytego doświadczenia, perspektywy rozwoju sytuacji na rynku zarówno wewnątrz Wspólnoty, jak i poza nią, a także nowego kontekstu handlu międzynarodowego.

Nowe działania informacyjne i promocyjne obejmowały:

• działania związane z kreowaniem wizerunku firmy, promocją i reklamą, które w szczególności podkreślają istotne cechy i zalety produktów wspólnotowych, zwłaszcza w zakresie jakości i bezpieczeństwa artykułów spożywczych, specyfiki metod produkcji, wartości odżywczych i zdrowotnych, etykietowania, dobrostanu zwierząt i poszanowania środowiska;
• kampanie informacyjne, dotyczące w szczególności systemów wspólnotowych obejmujących chronioną nazwę pochodzenia (AOP), chronione oznaczenie geograficzne (IGP), tradycyjne specjalności gwarantowane (STG) i produkcję ekologiczną, a także innych systemów wspólnotowych dotyczących norm jakości i etykietowania produktów rolnych i artykułów spożywczych oraz innych symboli graficznych określonych w mających zastosowanie przepisach prawa wspólnotowego; - działania informacyjne dotyczące wspólnotowych systemów odnoszących się do jakości win produkowanych w określonych regionach (win o kontrolowanej jakości, posiadających geograficzne oznaczenie miejsca pochodzenia), win mających oznaczenie geograficzne oraz napojów spirytusowych mających oznaczenie geograficzne lub zastrzeżone tradycyjne oznaczenie;
• badania mające na celu dokonanie oceny wyników działań informacyjnych i promocyjnych.

Kampanie promocyjne poświęcone europejskim produktom rolnym miały otwierać nowe możliwości rynkowe dla unijnych rolników i przemysłu spożywczego, jak również pomagać im w rozwoju prowadzonej przez nich działalności.

Istniały trzy rodzaje działań promocyjnych:

• prowadzone przez europejskie stowarzyszenia handlowe i branżowe, współfinansowane przez UE;
• prowadzone bezpośrednio przez samą UE, z. inicjatywy dyplomatycznej komisarzy w państwach spoza UE, na rzecz rozwoju handlu produktami rolno-spożywczymi,
• udział w targach oraz kampanie informacyjne.

Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady z 2014 r. dokonano nowelizacji rozporządzenia Rady (WE) z 2007 roku^[3]. W rozporządzeniu ustalono, że celem głównym działań informacyjnych i promocyjnych jest zwiększenie konkurencyjności unijnego sektora rolnego.

Celami szczegółowymi działań informacyjnych i promocyjnych było:

• podniesienie wiedzy o zaletach unijnych produktów rolnych i wysokich standardach stosowanych w Unii do metod produkcji;
• zwiększenie konkurencyjności i spożycia unijnych produktów rolnych i niektórych artykułów spożywczych oraz zwiększenie ich widoczności zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza nią;
• podniesienie wiedzy o unijnych systemach jakości i ich lepsza rozpoznawalność;
• zwiększenie udziału unijnych produktów rolnych i niektórych artykułów spożywczych w rynku, ze szczególnym uwzględnieniem rynków w państwach trzecich o największym potencjale wzrostu;
• przywrócenie normalnych warunków rynkowych w przypadku poważnych zakłóceń na rynku, utraty zaufania konsumentów lub innych szczególnych problemów.

Działania informacyjne i promocyjne miały służyć:

• podkreślaniu specyfiki metod unijnej produkcji rolnej, w szczególności w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności, identyfikowalności, autentyczności, oznakowaniu, wartości odżywczych i zdrowotnych, dobrostanu zwierząt, poszanowaniu środowiska i zrównoważonego charakteru oraz cech produktów rolnych i środków spożywczych, zwłaszcza w zakresie ich jakości, smaku, różnorodności lub tradycji;
• podnoszeniu wiedzy o autentyczności europejskich chronionych oznaczeń pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności.
• działania te powinny polegać w szczególności na działaniach public relations oraz kampaniach informacyjnych i mogą również przyjmować formę uczestnictwa w wydarzeniach, targach i wystawach o znaczeniu krajowym, europejskim i międzynarodowym.

Główne zasady unijnej polityki promocji produktów rolno-spożywczych dotyczyły:

• unijnego poziomu finansowania do 70% kosztów kwalifikowalnych w przypadku programów prostych realizowanych na rynku wewnętrznym UE;
• do 80% – w przypadku programów prostych, realizowanych na rynkach krajów trzecich oraz w przypadku programów, w których uczestniczy wiele państw;
• do 85% – przy udziale UE w finansowaniu programów kryzysowych.

Ustawa z 2009 r. o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych regulowała tworzenie, zadania, zasady finansowania, organizację i funkcjonowanie funduszy promocji^[4].

Tworzone fundusze miały na celu wspieranie działań zmierzających do przywrócenie normalnych warunków rynkowych w sytuacji, gdy powstały poważne zakłócenia na rynku, gdy zachodziła obawa utrata zaufania konsumentów lub przy innych szczególnych problemach związanych z rynkiem rolnym. 

Fundusze promocji miały na celu wspierania marketingu rolnego, a ponadto realizować inne ważne działania dla sektora rolno-spożywczego.

Wśród innych celów i zadań funduszy promocji produktów rolno-spożywczych wymieniano:

• wspieranie działań mających na celu informowania o jakości i cechach produktów rolno-spożywczych;
• wspieranie udziału w wystawach i targach związanych z daną branżą;
• wspieranie badań naukowych i prac rozwojowych, mających na celu poprawę jakości produktów rolno-spożywczych, prowadzących do wzrostu spożycia;
• prowadzenie szkoleń producentów i przetwórców w zakresie ich specjalizacji;
• wspierania działalności krajowych organizacji branżowych, w tym przedstawicieli, biorących udział w pracach specjalistycznych stałych i roboczych komitetów organizacji międzynarodowych lub będących członkami stałych organów tych organizacji, zajmującymi się problemami rynku produktów rolno-spożywczych.

W celu wspieranie marketingu, wzrostu spożycia i promocji produktów rolno-spożywczych utworzono następujące fundusz promocji:

• Fundusz Promocji Mleka;
• Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego;
• Fundusz Promocji Mięsa Wołowego;
• Fundusz Promocji Mięsa Końskiego;
• Fundusz Promocji Mięsa Owczego;
• Fundusz Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych;
• Fundusz Promocji Owoców i Warzyw;
• Fundusz Promocji Mięsa Drobiowego;
• Fundusz Promocji Ryb;
• Fundusz Promocji Roślin Oleistych^[a].

Do wpłat na fundusz promocji zobowiązane są wszystkie podmioty funkcjonujące w sferze produktów rolno-spożywczych, przy czym stawki płatności były zróżnicowane, w tym:

• na fundusz mleka wpłaty dokonują podmioty skupujące mleko, w wysokości 0,001 zł od każdego skupionego kilograma mleka;
• wpłaty na fundusze promocyjne naliczane są w wysokości 0,1% wartości netto, od następujących rzeczy ruchomych, będących przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w tym – świnie żywe, bydło i cielęta żywe, konie żywe, owce żywe, zboża, owoce i warzywa, drób żywy, ryby – które zwane zostały dalej „towarami”.

Obsługę funduszy promocji produktów rolno-spożywczych prowadzi Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, który^[5]:

• dysponuje środkami funduszy promocji na podstawie uchwał komisji zarządzających,
• zapewnia obsługę prawną oraz techniczno-biurową funduszy i komisji,
• sporządza sprawozdania z wykonania planu finansowego funduszy,
• ustala w drodze decyzji wysokości wpłat na Fundusz Promocji Mleka,
• odmawia realizacji uchwał komisji zarządzających niezgodnych z przepisami prawa.