Głuptak białobrzuchy[5] (Sula leucogaster) – gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny głuptaków (Sulidae).
Systematyka
Gatunek ten w 1781 roku opisał Buffon w 16. tomie Histoire Naturelle des Oiseaux pod zwyczajową francuską nazwą Le Petit Fou[6]. Został on też zilustrowany w jednym z zeszytów Planches enluminées d’histoire naturelle – atlasu ptaków ukazującego się w latach 1765–1780[7], będącego uzupełnieniem publikacji Buffona; tablica barwna przedstawiająca głuptaka białobrzuchego nosiła numer 973, podpisano ją Le Fou, de Cayenne[8], to znaczy, że okaz typowy pochodził z Kajenny (obecnie Gujana Francuska)[2]. Nazwę zgodną z zasadami nazewnictwa binominalnego (Pelecanus Leucogaster) nadał temu ptakowi Pieter Boddaert, który w swej publikacji z 1783 roku przydzielił binominalne nazwy wszystkim 1008 gatunkom zilustrowanym w Planches enluminées d’histoire naturelle (wiele z tych nazw utworzył sam)[9]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Sula[2][5][10].
Tradycyjnie wyróżniano zazwyczaj cztery podgatunki – nominatywny, brewsteri, etesiaca i plotus[2]; opisano też nieuznawane obecnie podgatunki nesiotes, rogersi[2], yamashinae i albiceps[3]. Badania wykazały jednak, że S. l. brewsteri (głuptak siwogłowy[5]) powinien zostać podniesiony do rangi gatunku na podstawie różnic w morfologii oraz rzadkości tworzenia par mieszanych w miejscach współwystępowania z podgatunkiem plotus. Decyzja o rozdzieleniu tych gatunków została w 2024 roku ostatecznie zaakceptowana przez North American Classification Committee (NACC)[5][11]. Sporny pozostaje status podgatunku etesiaca – NACC przydzielił go bowiem do S. brewsteri[11], ale Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) pozostawił go w S. leucogaster[10]. Z kolei Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) rozdzielenia tych gatunków jeszcze nie uwzględniła w swojej Czerwonej księdze gatunków zagrożonych[4][12].
Morfologia
Głuptak białobrzuchy w locie
Długość ciała 64–74 cm, rozpiętość skrzydeł 132–150 cm; masa ciała 724–1550 g[2]. Samice są większe i cięższe od samców[13]. Z wyjątkiem białych piersi i brzucha oraz białawych pokryw podskrzydłowych ubarwiony jest na kolor czekoladowobrązowy. Oczy srebrzyste lub żółtawe[14].
Lęgi w zależności od miejsca występowania odbywa przez cały rok, sezonowo lub oportunistycznie[4]. Gniazduje w koloniach, choć są one zwykle mniej liczne niż te u innych przedstawicieli rodzaju Sula[4].
S. leucogaster plotus (J.R. Forster, 1844) – Morze Czerwone i tropikalny Ocean Indyjski (głównie część zachodnia) na wschód po północną Australię i środkowy Pacyfik[2]
Podgatunek sporny:
S. leucogaster etesiaca Thayer & Bangs, 1905 – wilgotne rejony Ameryki Centralnej od strony Pacyfiku i północno-zachodniej Ameryki Południowej (na południe po południową Kolumbię)[2]
↑Sula leucogaster, [w:] Integrated Taxonomic Information System(ang.).
↑ abcdefghiCarboneras, C., Christie, D.A., Jutglar, F., Garcia, E.F.J. & Kirwan, G.M.: Brown Booby (Sula leucogaster). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ abMlodinow, S.G., E.A. Schreiber & R.L. Norton: Brown Booby (Sula leucogaster), version 2.0. [w:] Birds of the World (red. B.K. Keeney & S.M. Billerman) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2024. [dostęp 2024-12-10]. (ang.).
↑Jerzy Lewczuk (tłumaczenie): Wybrzeża morskie. Warszawa: Delta, Świat Książki, 1997, seria: Encyklopedia Dzikich Zwierząt. ISBN 83-7129-616-9. Brak numerów stron w książce
_nas_ilhas_Moleques_do_Sul,_sul_do_Brasil.jpg)
