Ghi

Ten artykuł od 2010-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ghi, ghee (hindi: घी ghī, nepali: घ्यू ghyū, urdu: گھی ghī, bengali: ঘী ghī, marathi: तूप Toop, kannada: ತುಪ್ಪ tuppa, tamilski: நெய் ney, telugu: నెయ్యి neyyi, arabski: سمنة samna) – rodzaj masła klarowanego, tłuszcz zwierzęcy wytwarzany przez długotrwałe gotowanie na małym ogniu i usuwanie szumowin oraz osadów (klarowanie) masła^[1]. Ma bardzo długi okres przydatności do spożycia^[2] i cechuje się dobrą palnością. W Indiach uważany jest za szlachetny i poza kulinariami używany jest też do celów sakralnych (pudźa, homa)^{[potrzebny przypis]}.

W przeciwieństwie do masła, ghi może być przechowywane przez długi czas bez użycia lodówki. Dobrze jest zamknąć je w szczelnym pojemniku, aby uniknąć procesu utleniania. Możliwość długiego przechowywania ghi jest związana ze zniszczeniem mikroorganizmów i enzymów podczas ogrzewania na wolnym ogniu. Podczas klarowania usuwa się z masła elementy białka i innych substancji, pozostawiając sam tłuszcz. Dzięki temu, w przeciwieństwie do masła, ghi może być podgrzewane do momentu dymienia i nie przypali się ani nie zacznie smakować jak przypalone. Właśnie ta cecha czyni je idealnym do głębokiego smażenia. W Indiach bardzo często używa się ghi do smażenia^{[potrzebny przypis]}.

Ghi jest często używane do celów religijnych w rytuałach wedyjskich (istnieje nawet „Hymn do ghi”). Ghi jest także używane do lamp olejnych w hinduistycznych ceremoniach religijnych arati. Jest używane podczas ceremonii ślubnych i podczas pogrzebów, a także do kąpieli herosów podczas działań wojennych. W innych religijnych obrzędach jak na przykład modły do Śiwy, ghi jest świętym produktem razem z czterema innymi świętymi (poświęconymi) substancjami: cukrem (z trzciny cukrowej), mlekiem, jogurtem i miodem. Ajurweda opisuje użycie ghi w medytacji^{[potrzebny przypis]}.

Jak każde oczyszczone masło, ghi jest złożone wyłącznie z tłuszczów nasyconych i według ajurwedy jego konsumpcja działa korzystnie na zdrowie i organizm na przykład leczy choroby serca^{[potrzebny przypis]}. Badania naukowe wykazują jednak, że spożycie ghi, obfitującego w tłuszcze trans, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia^[3]. Masło ghi wymienia się jako jedno z typowych źródeł kwasów tłuszczowych trans, obok smażonego, „śmieciowego” jedzenia i przetworzonej żywności, jak margaryna, ciasta czy ciasteczka^[4].

Podczas podgrzewania do wysokich temperatur nie powstają w nim szkodliwe produkty spalania, co jest jego dużą zaletą^{[potrzebny przypis]}.

Teksty ajurwedy opisują wiele różnych korzyści wypływających z konsumpcji ghi. Na przykład^{[potrzebny przypis]}:

• Absorpcja międzykomórkowa: ghi jest integralną częścią wielu indyjskich receptur zielarskich. Najpierw smaży się dane ziele w ghi, następnie, dzięki swojej lipidowej strukturze, ghi ułatwia rozprowadzenie tego ziela i wszystkich jego elementów leczniczych po organizmie oraz lipidowy transport międzykomórkowy.
• Trawienie: ghi pomaga zrównoważyć nadmiar kwasów żołądkowych, a przez to odtworzyć śluz na ścianach żołądka.
• Lekkie oparzenia: Podobnie jak aloes, ghi pomaga w gojeniu się ran zarówno po oparzeniach, jak i innych, jeśli zostanie nałożone szybko na uszkodzony obszar skóry.
• Umysł: ghi poprawia wszystkie trzy aspekty mentalnego funkcjonowania – uczenie się, zapamiętywanie i przypominanie.
• Równowaga w medycynie indyjskiej: ghi przywraca równowagę elementów wata i pitta (kontroluje ruch w ciele i umyśle, a także kontroluje procesy ogrzewania ciała i metabolizm).

W średniowiecznych Indiach kosmetyki z ghi i szafranu stosowały Induski w celu rozjaśniania skóry^[5].

Zobacz multimedia związane z tematem: Ghi

Zobacz hasło ghi w Wikisłowniku

• Szczegółowy przepis (ang.) na domowy wyrób masła Ghi
• Przepis na ghee – klarowane (oczyszczone) masło
• Masło ghee – w kuchni i leczeniu. a-ajurweda.pl. [dostęp 2016-01-04].