Gierałtowice (niem. Gerolsdorf[5][6], dodatkowa nazwa w j. niem. Gieraltowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Reńska Wieś.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa opolskiego.
W miejscowości funkcjonuje m.in. jednostka OSP[7].
Nazwa
W dokumentach z 1531 r. miejscowość występuje pod nazwą Geraltowitze[8].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Gierotowice oraz nazwą niemiecką Gieraltowitz[9]. Wykaz notuje także leżący w pobliżu wsi folwark o nazwie Kopanin[9]. 1 kwietnia 1937 r. w miejsce nazwy Gieraltowitz wprowadzono nazwę Gerolsdorf[5]. 9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Gierałtowice[6].
Historia
Najstarsze znane wzmianki o miejscowości pochodzą z 1380 roku. Dokumenty z 1418 r. potwierdzają istnienie w tym czasie w miejscowości drewnianego kościoła. W 1484 r. ówczesny właściciel Gierałtowic, Hans Suchowski, sprzedał je Janowi Klemie. W 1556 r. w miejscowości powstała szkoła[7][8].
Od końca XVIII w. do 1933 r. na wizerunku pieczęci gminnej umieszczono drzewo liściaste, za nim dwie skrzyżowane siekiery[10].
W 1830 r. w Gierałtowicach znajdowały się m.in. wiatrak, cegielnia i leśniczówka. W 1865 r. w miejscowości znajdowały się m.in. wiatrak i karczma[8].
W 1901 r. wybudowano nowy budynek szkoły[7]. W 1910 roku miejscowość liczyła 1473 mieszkańców z czego 1379 deklarowało język polski, 16 polski i niemiecki oraz 77 niemiecki.
Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Gierałtowicach 205 osób, z czego 177, ok. 86,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 176, ok. 85,9% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 204 głosy (ok. 99,5% uprawnionych), w tym 204 (100%) ważne; za Niemcami głosowały 134 osoby (ok. 65,7%), a za Polską 70 osób (ok. 34,3%). W obszarze dworskim rozkład głosów prezentował się następująco: uprawnionych było 120 osób, z czego 76, ok. 63,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 75, 62,5% całości, mieszkańcy urodzeni w obszarze dworskim). Oddano 118 głosów (ok. 98,3% uprawnionych), w tym 118 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 112 osób (ok. 94,9%), za Polską 6 osób (ok. 5,1%)[11].
Demografia
W 1865 r. w miejscowości mieszkało 3 chłopów, 17 zagrodników i 21 chałupników; do 1-salowej szkoły uczęszczało 160 uczniów[8]. Wedle spisu z 1 grudnia 1910 r. w miejscowości mieszkało 289 Polaków, natomiast w dworze – 130[12].
(Źródła: [8][5].)
Zabytki
Katalog zabytków sztuki w Polsce z 1965 r. wymienia[15]:
Sport
W Gierałtowicach działa klub piłkarski LZS Gierałtowice, który od sezonu 2005/2006 gra w „B klasie”.
Uwagi
- ↑ Liczba domów mieszkalnych: 52.
- ↑ Liczba budynków mieszkalnych: 53; gospodarczych: 55.
- ↑ Liczba budynków mieszkalnych: 46.
- ↑ Stan na 16 czerwca; w tym 191 osób (ok. 54,5%) to kobiety. 84 osoby (ok. 23,9%) posługiwały się j. niemieckim, 71 (ok. 20,2%) – j. polskim, a 196 (ok. 55,8%) – oboma językami.
- ↑ Z zajęć pozarolniczych utrzymywało się 42,2% ogółu. Liczba budynków mieszkalnych: 66.
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32505
- ↑ Aleksandra Kapu?ci?ska: BIP - Urząd Gminy Reńska Wieś - Gierałtowice. Urząd Gminy Reńska Wieś, 2008-01-11. [dostęp 2013-01-18]. (pol.).
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 298 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Cosel. 2006. [dostęp 2013-01-21]. (niem.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
- ↑ a b c Reńska Wieś. [dostęp 2013-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]. (pol.).
- ↑ a b c d e Stefan Popiołek (red.): Ziemia kozielska. Koźle: Komitet obchodów 800 lecia miasta Koźla, 1963, s. 176–177. (pol.).
- ↑ a b Knie 1830 ↓, s. 178.
- ↑ AleksandraA. Starczewska-Wojnar AleksandraA., Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933 = Sealed memory of the community: legal and communicative functions of rural seals based on the example of western districts of the Regierungsbezirk Oppeln in 1816-1933 = Abdrücke eines kollektiven Gedächtnisses: rechtliche und kommunikative Funktionen der Germeindesiegel am Beispiel der westlichen Landkreise der Regierung Oppeln in den Jahren 1816-1933, Archiwalne źródła tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020, s. 176, ISBN 978-83-956475-6-7, OCLC on1285427022 [dostęp 2024-10-30] .
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe. [dostęp 2013-01-21]. (niem.).
- ↑ Jan Łangowski (red.), Edmund Osmańczyk (red.): Leksykon Polactwa w Niemczech. Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939, s. 227. (pol.).
- ↑ Stan na 16 czerwca.
- ↑ Stan na 17 maja.
- ↑ Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 5: Powiat kozielski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Zespół Inwentaryzacji Zabytków, 1965, s. 9–10. (pol.).
- ↑ Strona internetowa. renskawies.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]. gminy Reńska Wieś podaje, że kościół wybudowano w latach 1936–1940.
- ↑ Strona internetowa. renskawies.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]. gminy Reńska Wieś podaje, że kościół został przebudowany w 1550 roku.
Bibliografia
- Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Łangowski Jan (red.), Osmańczyk Edmund (red.), Leksykon Polactwa w Niemczech; Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939
- Popiołek Stefan (red.), Ziemia kozielska; Komitet obchodów 800 lecia miasta Koźla, Koźle 1963
- Chrzanowski Tadeusz (red.), Kornecki Marian (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 5: Powiat kozielski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Zespół Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa 1965
Linki zewnętrzne
| Wsie |
|
|---|
Integralne
części wsi |
|
|---|
| Była cz. wsi |
|
|---|
