Giovanni Battista Tiepolo lub Giambattista Tiepolo (ur. 5 marca1696 w Wenecji, zm. 27 marca1770 w Madrycie) – włoski malarz, freskant, rysownik, grafik i rytownik okresu rokoka, ostatni z wielkich mistrzów weneckiego malarstwa dekoracyjnego.
Życiorys
Pochodził z bogatej rodziny weneckiej. Był synem kupca i kapitana statku. Około 1710 wstąpił do pracowni malarza portretów i scen historycznych – Gregoria Lazzariniego (1655–1730). W 1717 został członkiem gildii malarzy i mając zaledwie 21 lat stał się niezależnym artystą. W 1719 poślubił Cecylię Guardi, siostrę Francesca Guardiego. W 1722 wszedł w skład ekipy malarzy, ozdabiających nawę kościoła San Stae. Następnie malował freski w Udine, Mediolanie, Bergamo, Weronie i Vicenzie. W 1740 udał się ponownie do Mediolanu, gdzie pracował przy dekoracji Palazzo Clerici. W 1743 został doradcą i pośrednikiem hrabiego Francesca Algarottiego (1712–64), który zajmował się kupnem dzieł przeznaczonych do kolekcji elektora saskiego i króla Polski Augusta III (1696–1763). W latach 1746–1747 malował freski w weneckim Palazzo Labia. W latach 1751–1753 wraz z synami przebywał w Würzburgu, gdzie wykonał cykl gigantycznych fresków w rezydencji biskupiej. Po powrocie do Wenecji zrealizował szereg nowych zleceń, malując dekoracje ścienne m.in. w pałacu Ca’ Rezzonico, w willi hrabiego Valmarana w Vicenzy oraz w Villa Pisani w Stra k. Padwy. W 1756 objął stanowisko przewodniczącego weneckiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Na początku 1762, na zaproszenie króla Hiszpanii Karola III (1759–1789), przeniósł się do Madrytu, gdzie wykonał dekorację plafonu Sali Tronowej Palacio Real. Zmarł nagle w 1770. Pochowany został w madryckim kościele św. Marcina.
Zwiastowanie Najświętszej Pannie Marii (ok. 1725), Zamek Królewski na Wawelu, KrakówAnioł ukazujący się Sarze (1726–28)Edukacja Marii (ok. 1732), Santa Maria della Fava, WenecjaTriumf Flory (1743–44), Fine Arts Museums of San FranciscoŚw. Patryk, biskup Irlandii (ok. 1745), Musei Civici di Padova, PadwaAlegoria Planet i Kontynentów (1752), Metropolitan Museum of Art, Nowy JorkŚwięta Tekla wyzwalająca miasto Este z dżumy (1759)Apoteoza Hiszpanii (1762–66)
Porwanie Sabinek – (1718-19), 288 × 588 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
Zaślubiny cesarza Fryderyka Barbarossy z Beatrice Burgundzką – (1750-53), 400 × 500 cm, Sala Cesarska, Rezydencja w Würzburgu
W oczach potomnych
„Tiepolo jest bardzo inteligentny i łatwy w kontakcie; posiada niespożyty zapał, umiejętność stosowania wspaniałych kolorów i nadzwyczajną prędkość w malowaniu. Tworzy obrazy w krótszym czasie, nim inny zdąży wymieszać farby”. (Carl Gustaf Tessin, 1736)[1]
„Jego freski są tak zachwycające, że wydaje się, iż to sama natura wyznaczyła mu drogę, czyniąc go tak zręcznym i zdolnym do tworzenia wielkich dzieł”. (Luigi Lanzi, 1824)[2]
„W swych obrazach religijnych poszukuje melodramatu, zaś w obrazach alegorycznych ruchu i mocnego efektu”. (Hipolit Taine, 1864)[3]
„Malarstwo Tiepola staje się autonomicznym zjawiskiem, a każde kolejne jego płótno współzawodniczy z dziełami, które je poprzedzały, szukając coraz to niebezpieczniejszej, coraz to zuchwalszej scenografii, jak również coraz bogatszych, coraz bardziej absolutnych efektów kolorystycznych”. (Eugenio Riccomini, 1974)[4]
„Jego opanowanie środków techniczno-artystycznych – rysunku, światła, koloru, skrótów, ruchu, perspektywy, reżyserii malarskiej – jest wręcz zawrotne. Żadnego przy tym mozołu, wszystko zrobione jakby od niechcenia. Pozy i ruchy postaci nigdy przy tym nie są karkołomne i dziwaczne, jak to bywa u manierystów XVI wieku”. (Maria Rzepińska, 1976)[5].
„Jego postaci zdają się płynąc gdzieś w przestworzach na zawrotnej wysokości, a oszołomiony widz, tracąc poczucie rzeczywistości, doznaje wrażenia, że razem z nimi unosi się nad ziemią”. (Adam Bochnak, 1983)[6]
„Cała bujna dekoracyjność i świetność kolorystyczna malarstwa weneckiego znajdą w jego dziele kulminację, choć wybujałość jest tu pod mistrzowską kontrolą. Jakaś naturalna radość pobudza wyobraźnię artysty, a lotów jego wizualnej fantazji nikt już nie przewyższył”. (Wendy Beckett, 1994)[7]
„Zasadnicze elementy jego stylu: sztuka właściwego rozmieszczenia postaci na płaszczyźnie, sztuka stworzenia iluzji o ogromnej głębi i odnalezienie światła oraz atmosfery, które sprawiają, że wibruje cały obraz, i które przydają mu siły, życia i poezji”. (Patrick Violette, 1995)[8]
„Tiepolo zdejmuje z nas ciężar, dostarcza powietrza, pozwala unosić się w przestworzach, stwarzając złudzenie, że wstępujecie w niebo”. (Alain Buisine, 1996)[9]
„Ostatni wielki dekorator, ostatni tytan renesansowej „maniera grande”. Ostatni twórca gigantycznych pikturalnych dewocjonaliów, ostatni epik mitologii antycznej ilustrowanej przez malarstwo – ostatni grzmiący ryk Wenecji na arenie Szkoły Weneckiej, czyli ostatnia brawurowa symfonia kilkuset lat Szkoły Weneckiej”. (Waldemar Łysiak, 1999)[10]
Przypisy
↑F. Gambrelle, Giovanni Battista Tiepolo, Siechnice 2000, s. 4.
Karly Allen, Giovanni Battista Tiepolo, [w:] 501 wielkich artystów, red. Stephen Farthing, Warszawa: MWK, 2009 s. 92–93, ISBN 978-83-61065-32-6.
WendyW.BeckettWendyW., 1000 arcydzieł, EwaE.Gorządek (tłum.), Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4218-3, OCLC749354342. Brak numerów stron w książce
Stefano G.S.G.CasuStefano G.S.G., ElenaE.FranchiElenaE., AndreaA.FranciAndreaA., Wielcy mistrzowie malarstwa europejskiego, GiorgioG.Bonsati, HannaH.Cieśla (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4387-2, OCLC749804060. Brak numerów stron w książce
Andre Chastel, Sztuka włoska II, Warszawa: WAiF, 1978.
Chantal Eschenfelder, Giovanni Battista Tieplo, Köln: Könemann, 1998 (Masters of Italian Arts), ISBN 3-8290-0256-4.
Fabienne Gambrelle, Giovanni Battista Tiepolo, Siechnice: Eaglemoss Polska, 2000 (Wielcy Malarze ; nr 90)
Joanna Guze, Tiepolo i tiepoleschi w zbiorach polskich. Katalog wystawy, Warszawa: Muzeum Narodowe, 1997, ISBN 83-7100-067-7.
Marion Kaminski, Wenecja. Sztuka i architektura, Köln: Könemenn, 2001. ISBN 3-8290-8141-3.
Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992. ISBN 83-7079-076-3.
Waldemar Łysiak, Malarstwo białego człowieka, t. 6, wyd. 2, Warszawa: Nobilis, 2011 (rozdz. W blasku ostatnich fresków), ISBN 978-83-60297-48-3.
Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007. ISBN 978-3-8331-2131-9.
Sztuka świata, t. 13, Leksykon L-Z, Warszawa: Arkady, 2000. ISBN 83-213-4135-7.
Wenecja. Arcydzieła malarstwa, Giovanna NepiG.N.Sciré i inni, Warszawa: Arkady, 2003, ISBN 83-213-4305-8, OCLC749427191. Brak numerów stron w książce
Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 4, Warszawa: HPS, 2006. ISBN 83-60688-18-4.
Stefano Zuffi, Francesca Castria, Malarstwo włoskie. Mistrzowie i arcydzieła, Warszawa 1998. ISBN 83-213-4061-X.
