Gminy w Niemczech

Gminy w Niemczech (niem. Gemeinde) – stanowią podstawowe jednostki terytorialnego podziału administracyjnego Niemiec (w miastach-krajach są to dzielnice)^[1].

Ustroje gmin w poszczególnych landach uregulowane są przez ustawodawstwa krajowe, co powoduje ich mocne zróżnicowanie, przede wszystkim pod względem uprawnień organów gminy, długości ich kadencji i sposobów ich wyboru^[2].

Wyróżnia się^[3]:

• gminy należące do powiatu (kreisnagehörige Gemeinden) – wykonujące zadania powiatu,
• gminy nienależące do powiatu (kreisfreie Gemeinden),
• miasta powiatowe (Stadtkreis),
• miasta na prawach powiatu (Kreisstadt).

Wewnątrz gmin występuje fakultatywny lub obligatoryjny podział na okręgi lub dzielnice (Bezirk lub Ortschaften)^[4].

Zadania gmin można podzielić na^[5]:

• zlecone przez państwo i własne,
• obowiązkowe lub dobrowolne.

Zadania własne o charakterze obowiązkowym: opieka socjalna, opieka nad młodzieżą, szkolnictwo podstawowe, budowa i utrzymanie dróg, wodociągi i kanalizacja, ochrona przeciwpożarowa, cmentarnictwo^[5].

Zadania własne o charakterze dobrowolnym: utrzymanie domów spokojnej starości, domów dziecka, szpitali, bibliotek, innych obiektów użyteczności publicznej, zagospodarowanie i utrzymanie terenów sportowych i rekreacyjnych^[5].

Zadania powierzone przez administrację państwową: sprawy meldunkowe, paszportowe, akta stanu cywilnego, obrona cywilna, nadzór nad opieką zdrowotną, nadzór budowlany, inspekcja przemysłowa^[5].

Budżet gminy odgrywa ważną rolę, gdyż od niego zależy czy zaplanowane zadania zostaną zrealizowane i czy gmina będzie mogła sfinansować dane cele. Źródłem finansów gmin są zyski z majątku gruntowego, z różnych opłat za korzystanie z instytucji komunalnych i gminnych, jak i dotacji i pożyczek. Najważniejszym źródłem dochodu gminy są podatki, ponieważ gmina może nimi dobrowolnie rozporządzać.

W Niemczech wyróżnia się cztery rodzaje systemów w zależności od urzędu, który jest decyzyjny:

• Model północnoniemiecki – obywatele wybierają radę gminy. Spośród rady gminy wybierany jest burmistrz, który reprezentuje gminę na zewnątrz. Rada wybiera również urzędników komunalnych z wyboru^[6].
• Model południowoniemiecki – obywatele wybierają radę, która jest naczelnym organem. Sprawuje ona kontrolę i podejmuje zasadnicze decyzje. Drugi organ to burmistrz i jest on wybierany w wyborach bezpośrednich. Burmistrz przewodniczy radzie, natomiast rada sprawuje nadzór nad burmistrzem^[7].
• Model magistracki – obywatele wybierają radę miasta, która jest pierwszą izbą. Do jej zadań należy wybór drugiej izby i magistratu. Burmistrz może być wybierany przez radę miasta bądź przez mieszkańców gminy w wyborach bezpośrednich. Zajmuje się on sprawowaniem magistratu^[8].
• Model burmistrzowski – najczęściej spotykany w Niemczech. Wyróżnia się tu wysoka pozycja burmistrza, którego wybiera rada. Burmistrz jest przewodniczącym z prawem głosu, ale tylko we właściwym ustroju burmistrzowskim. Natomiast w modelu niewłaściwym tylko przewodniczy radzie. Kadencja burmistrza i rady trwa od 6 do 8 lat w zależności od landu^[6].

• Wspólnoty administracyjne i związki gmin w Niemczech

• MartaM. Balcerek-Kosiarz MartaM., Samorząd terytorialny w Niemczech, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, 2019, ISBN 978-83-65817-14-3, OCLC 1199653044 .