Gniazdo zimy

Gniazdo zimy

Autor	Stanisław Witkiewicz
Rodzaj	pejzaż
Data powstania	1907
Medium	olej na płótnie
Wymiary	113 x 96,5 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Kraków
Lokalizacja	Muzeum Narodowe

Gniazdo zimy – obraz olejny autorstwa polskiego malarza Stanisława Witkiewicza. Obraz przedstawia zimowy krajobraz tatrzański.

Gniazdo zimy powstało jako jedno z reprezentatywnych dzieł Witkiewicza (mieszkającego w Tatrach od 1890 roku)^[1], namalowane w konwencji tzw. stylu zakopiańskiego^[1][2]. Nad obrazem pracował od 1904 roku, ale wskutek przebytej choroby przerwał pracę i ukończył obraz trzy lata później^[1][2]. W listach do syna, Stanisława Ignacego, malarz podkreślał, jakim wyzwaniem kolorystycznym był dla niego obraz:

„ja przechodzę z tym obrazem kataklizm […]. Żeby nie pamięć natury, która mną kieruje, byłbym bez wyjścia. […] Nie mówię o motywie topograficznym ani epizodycznym, tylko o motywie świetlnym, kolorystycznym”^[1].

Jest to jedno z ostatnich dzieł Witkiewicza sprzed wyjazdu na zagraniczną kurację w 1908 roku^[2].

Irena Kossowska i Halina Floryńska-Lalewicz podkreślały, że obraz Witkiewicza (oceniany wraz z wcześniejszymi Kozicami w górach, 1896) jest wyrafinowany kolorystycznie:

Subtelne niuanse kolorystyczne warstwy śniegu pokrywającego skały i spowijających szczyty chmur, świetlista biel opromienionych słońcem zboczy skontrastowana z królującym w cieniu błękitem, to konstytutywne cechy tych obrazów zimy; a także oryginalność kadru, jego wycinkowość, przestrzenna głębia i wysoko podniesiony punkt obserwacji^[3] .

Gniazdo zimy było prezentowane wielokrotnie na wystawach muzealnych, między innymi Krajobraz i życie wsi polskiej (1953–1954, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie), Tatry – Czas odkrywców (2009–2010, Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem), 100 lecie śmierci Stanisława Witkiewicza i 130 lecie urodzin Stanisława I. Witkiewicza (2015, tamże). Znalazło się też wśród eksponatów na wystawie #dziedzictwo (2017–2018, Muzeum Narodowe w Krakowie) oraz Polskie Style Narodowe (2021–2022, tamże)^[4].

• HalinaH. Blak HalinaH., BarbaraB. Małkiewicz BarbaraB., ElżbietaE. Wojtałowa ElżbietaE., Nowoczesne malarstwo polskie: katalog zbiorów. Cz. 1, Malarstwo polskie XIX wieku, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2001, ISBN 83-87312-65-7, OCLC 47208909 .
• Aleksandra Krypczyk-DeA.K.D. Barra Aleksandra Krypczyk-DeA.K.D., Gniazdo zimy, [w:] AndrzejA. Szczerski i inni red., #Dziedzictwo – #Heritage, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2017, ISBN 83-7581-246-3, OCLC 1008545053 .
• IrenaI. Kossowska IrenaI., HalinaH. Floryńska-Lalewicz HalinaH., Stanisław Witkiewicz [online], Culture.pl, 2006 [dostęp 2022-07-30]  (pol.).
• UrszulaU. Kozakowska-Zaucha UrszulaU., Gniazdo zimy, [w:] AndrzejA. Szczerski, MonikaM. Myszkiewicz, MichałM. Szymonik (red.), Polskie style narodowe 1890-1918, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2021, ISBN 978-83-7581-365-4, OCLC 1266214739 .

• Gniazdo zimy w katalogu Muzeum Narodowego w Krakowie