tragiczny styl, native speakerzy języka polskiego tak nie mówią; widać robotę translatora (albo jest to wyjątkowo nieumiejętne tłumaczenie). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Według paradygmatu „przekroczenie jednej lub więcej granic planetarnych może być szkodliwe lub nawet katastroficzne ze względu na ryzyko przekroczenia progów, które spowoduje nieliniową, nagłą zmianę środowiska w skali od kontynentalnej do planetarnej”[4]. Granice procesu systemu Ziemi wyznaczają bezpieczną strefę dla Ziemi, dopóki nie są przekraczane. Od 2009 roku dwie granice zostały już przekroczone, podczas gdy inne są w bezpośrednim niebezpieczeństwie przekroczenia[5][6]. Zdaniem naukowców ludzkość przekroczyła już cztery ograniczenia – dotyczące klimatu, bioróżnorodności, przeznaczenia gruntów pod uprawy i cyklu azotu i fosforu. Z badań wynika, że system naszej planety nie jest już stabilny[7].
Progi i granice
Progi lub punkty przełomowe to wartości, których bardzo mały przyrost zmiennej kontrolnej (jak CO2) powoduje w odpowiedzi większe, możliwie katastrofalne zmiany (np. globalne ocieplenie) przez reakcje naturalnego Systemu Ziemi.
Punkty progowe są trudne do zlokalizowania, ponieważ System Ziemi jest bardzo skomplikowany. Zamiast definiować wartość progową badanie ustala zakres, w którym powinien znajdować się próg. Dolny koniec zakresu definiowany jest jako granica. Dlatego definicja „bezpiecznej przestrzeni działania” jest w tym znaczeniu, że jeśli jesteśmy poniżej granicy, jesteśmy poniżej wartości progowej. Przekroczenie granicy oznacza wejście strefę zagrożenia[8].
Proponowany model stanowi podstawę do zmiany podejścia do rządzenia i zarządzania od niezbędnych sektorowych analiz limitów wzrostu wymierzonych w zminimalizowanie negatywnych efektów zewnętrznych w celu oszacowania bezpiecznej przestrzeni dla ludzkiego rozwoju. Granice planetarne określają niejako granice „planetarnego pola gry” dla ludzkości, jeśli chcemy uniknąć poważnych antropogenicznych zmian środowiskowych w skali globalnej.
Przekroczenie jednej lub więcej granic planetarnych może mieć szkodliwy lub nawet katastroficzny skutek ze względu na ryzyko przekroczenia progów, które spowoduje nieliniową, nagłą zmianę środowiska w skali od kontynentalnej do planetarnej[9]. Badanie z 2009 roku zidentyfikowało dziewięć granic planetarnych, a obecna wiedza naukowa pozwoliła badaczom określić ujęcie ilościowe dla siedmiu z nich.
Późniejsze prace nad granicami planetarnymi odnoszą progi w skali regionalnej[1].
Według krytyków sześć z tych limitów nie zostało udowodnionych, w tym 15% limit użytkowania gruntów. Uważają ponadto, że większe wykorzystanie gruntów zwiększyło globalny dobrobyt. Krytycy twierdzą również, że sześć granic ma znaczenie lokalne, a nie globalne[10][11].
Granice plantarne
Proces Systemu Ziemi
Zmienna kontrolna
Granica przekroczona
Przypisy
Zmiany klimatu
Stężenie dwutlenku węgla w atmosferze (ppm przez objętość)
Alternatywnie: Wzrost wymuszenia radiacyjnego (W / m ²) od początku rewolucji przemysłowej (~ 1750)
Stężenie substancji toksycznych, tworzyw sztucznych, substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, metali ciężkich i skażenia radioaktywnego w środowisku
↑LinnL.PerssonLinnL. i inni, Outside the Safe Operating Space of the Planetary Boundary for Novel Entities, „Environmental Science & Technology”, 56 (3), 2022, s. 1510–1521, DOI: 10.1021/acs.est.1c04158, PMID: 35038861, PMCID: PMC8811958 [dostęp 2022-04-12](ang.).
↑S.P.S.P.WaniS.P.S.P., J.J.RockströmJ.J., T.T.OweisT.T. (red.), Rainfed agriculture: unlocking the potential, 2009, DOI: 10.1079/9781845933890.0000 [dostęp 2020-01-04]. Brak numerów stron w książce
↑K.V.K.V.RagnarsdottirK.V.K.V., H.U.H.U.SverdrupH.U.H.U., D.D.KocaD.D., Challenging the planetary boundaries I: Basic principles of an integrated model for phosphorous supply dynamics and global population size, „Applied Geochemistry”, 26, 2011, S303–S306, DOI: 10.1016/j.apgeochem.2011.03.088, ISSN0883-2927 [dostęp 2020-01-04].
