Graniczna Placówka Kontrolna Zgorzelec

GPK Zgorzelec

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	1950
Organizacja
Dyslokacja	Zgorzelec
Formacja	WOP Straż Graniczna
Podległość	1 Oddział Ochrony Pogranicza KW MO Łużycki Oddział SG

Graniczna Placówka Kontrolna Zgorzelec:

1. pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na przejściu granicznym z Niemcami Zgorzelec - Görlitz.
2. graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej pełniący służbę na przejściu granicznym i realizująca zadania w ochronie granicy państwowej.

W październiku 1945^[a] Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy 51 przejściowych punktów kontrolnych.

Graniczna placówka kontrolna Zgorzelec powstała w 1945 jako drogowy przejściowy punkt kontrolny III kategoria o etacie nr 8/12^[1] . Obsada PPK składała się z 10 żołnierzy i 1 pracownika cywilnego^[2]. W 1946 przeformowania na drogowy PPK kategorii C o etacie 7/12^[b]. Następnie przeformowana na etat 7/53 i przemianowana na Graniczną Placówkę Kontrolną Ochrony Pogranicza Zgorzelice^[c] „drogowa” o numerze 1^[3] .

W 1948 pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego^[d]. W 1950 rozformowana^[e]. Potem odtworzona.

W latach 1965–1971 graniczne placówki kontrolne podporządkowane były Komendom wojewódzkim Milicji Obywatelskiej^[4].

W 1991 ochronę granicy państwa przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Zgorzelcu weszła w podporządkowanie Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej^[5].

• ppor. Antoni Nagalewski (był 10.1946)^[f].
• ppor. Stefan Orlicki (był w 1953)
• mjr Bronisław Małek^[6]
• ppłk Stanisław Janczarek^[6]
• kpt. Jan Winnik^[6]
• kpt. Eugeniusz Suchodolski^[6]
• ppłk Ludwik Jakubowski^[6]
• ppłk Józef Czyniewski^[6]

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej w latach 1989-2004. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945 – 1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum Straży Granicznej, sygn. D WOP 217/32 k. 56-60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• ASGr., Wykaz dyslokacyjny etatowych pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z dnia 20 października 1956.
• Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.