Gryżyna (niem. Griesel)[4] – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Bytnica.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Według danych z 2011 roku wieś liczyła 141 mieszkańców[5].
Wieś położona ok. 22 km od Świebodzina. Siedziba Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego. Wieś otoczona lasami Borów Lubuskich, na północ od Gryżyny rynna jezior gryżyńskich (największe jezioro Kałek).
Historia
Jest to wieś o metryce średniowiecznej, ale o jej najstarszych dziejach dziś już niewiele wiadomo[4]. Przez dłuższy czas losy miejscowości były związane z przedstawicielami rodu von Schlichting, którzy mieszkali tutaj od XVI do końca XVII wieku. Gryżyna oraz pobliski Kosobudz zostały zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej wskutek działań wojska dowodzonego przez szwedzkiego generała Stalhansa, a Szlichtyngowie wkrótce po tym zrzekli się majątku w Gryżynie[4]. Około 1700 roku osiedlił się we wsi baron von Schenkendorf, następnie około 1780 roku von Pfortner. Posiadłość objął po, nim książę von Hohenzollern. Jako właścicielkę dóbr w roku 1879 wymienia się żonę radcy stanu Krausego. Ówczesny wykaz pracujących we wsi zakładów obejmował gorzelnię, wapniarnię i cegielnię[4].
Zabytki
- zespół pałacu myśliwskiego, z połowy XVII wieku do XIX w.:
- murowany pałac został wzniesiony na miejscu starszej budowli pochodzącej z XVII lub XVIII wieku około 1820 roku na planie prostokąta[4]. Podpiwniczony parterowy budynek z poddaszem użytkowym i nakryty dachem mansardowym. Znajduje się tutaj przy elewacji frontowej zachodniej, ganek z czterokolumnowym portykiem z tarasem w zwieńczeniu i z wejściem prowadzącym przez facjatę neobarokową[4]. W środku elewacji ogrodowej również umieszczono facjatę. Po 1945 roku dwór należał do nadleśnictwa w Bytnicy, ale od 1971 roku stał już opuszczony i zaniedbany i dopiero w latach osiemdziesiątych XX wieku wyremontowano go z myślą o adaptacji na pensjonat[4].
- park o powierzchni 5,4 ha z zabytkowymi alejami dębów został urządzony w pierwszej połowie XIX wieku. Zachował się w nim interesujący drzewostan m.in. z magnolią japońską, choiną kanadyjską czy cypryśnikiem błotnym[4].
- mauzoleum rodziny von Hohenzollern, zbudowane w 1872 roku[4].
- inne
- dwór wybudowany w 1793 przez Wiktora Wierusz-Kowalskiego. W 1907 właścicielem był Alexander von Lossow[6]. We frontonie pseudoryzalitu znajduje się data MDCCLXXXXIII (1793) oraz herby: Junosza i Dryja[7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 39727
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 347 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c d e f g h i Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 254.
- ↑ Wieś Gryżyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-30] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Gryżyna. [dostęp 2024-09-13].
- ↑ Dwór w Gryżynie. [dostęp 2024-09-13].
Bibliografia
- Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 250-251. ISBN 978-83-919914-8-0.
