|
HMS Velox (1902)
HMS Velox − brytyjski eksperymentalny niszczyciel (w oryginalnej nomenklaturze torpedo-boat destroyer) zbudowany w latach 1901−1904 w stoczni Hawthorn Leslie & Co. w Newcastle upon Tyne na zamówienie Royal Navy, jeden z pierwszych na świecie okrętów napędzanych turbinami parowymi. Wziął udział w działaniach I wojny światowej, został zniszczony po wejściu na minę 25 października 1915 roku. Projektowanie i budowaWkrótce po wprowadzeniu do służby w Royal Navy pierwszych eksperymentalnych niszczycieli z napędem turbinowym: „Viper” i „Cobra”, Admiralicja zdecydowała się zamówić kolejny, zbliżony okręt, przeznaczony do dalszych badań właściwości nowego napędu. Podobnie jak w przypadku „Vipera”, zamówienie złożono w Parsons Marine Steam Co., firmie konstruktora pierwszych turbin parowych, Charlesa Parsonsa, która zleciła budowę okrętu stoczni Hawthorn Leslie & Co. w Newcastle upon Tyne. Początkowo nowy niszczyciel miał nosić nazwę „Python”, ale po wypadkach obydwu, również noszących nazwy pochodzące od węży, wcześniejszych okrętów, postanowiono zmienić ją na „Velox”[1]. Nazwa ta została użyta po raz pierwszy w historii Royal Navy[2]. Krótka służba poprzedników pozwoliła jednak zebrać pewne doświadczenia dotyczące instalowania turbin parowych na okrętach wojennych. Do podstawowych zalet należały: łatwość uzyskiwania dużych prędkości, niskie wibracje i małe rozmiary maszyn; zaś do wad ich nieekonomiczność przy prędkościach marszowych oraz niemożność zastosowania turbin do biegu wstecznego[3]. Na „Veloxie” postanowiono zaradzić temu przez instalację obok turbin parowych dwóch maszyn parowych potrójnego rozprężania, napędzających wewnętrzne wały napędowe. Miały one pracować podczas pływania z niskimi prędkościami i do tyłu[1][3]. Rozwiązanie to okazało się chybione: ekonomiczność niszczyciela nie poprawiła się zarówno w zakresie wysokich jak i niskich prędkości[4]. Stępkę pod budowę okrętu położono w stoczni Hawthorn Leslie & Co. 10 kwietnia 1901 roku, wodowanie, już pod zmienioną nazwą, odbyło się 11 lutego 1902 roku, a w pełni ukończony niszczyciel wszedł do służby w lutym 1904 roku[1]. Opis konstrukcjiKonstrukcja kadłuba „Veloxa” bazowała na budowanych równolegle niszczycielach napędzanych maszynami parowymi, określanymi od 1913 roku zbiorczą nazwą typu C. Jego długość całkowita wynosiła 68,15 m (65,15 m między pionami), szerokość 6,28 m, zaś zanurzenie przy wyporności pełnej równej 490 ts – 2,61 m[5]. Główną różnicę stanowił napęd, składający się z czterech turbin parowych o łącznej mocy 8000 shp, napędzających bezpośrednio cztery wały napędowe[1]. Na każdym z nich znajdowały się po dwie śruby o małej średnicy[4]. Parę do turbin dostarczały cztery kotły wodnorurkowe typu Yarrow z wymuszonym obiegiem wody. Spaliny z kotłowni odprowadzane były przez trzy kominy, z których środkowy miał większą średnicę. Wały wewnętrzne były dodatkowo napędzane przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 150 ihp każda[1]. Były one używane przy prędkości nie przekraczającej 13 węzłów, powyżej tej wartości były odstawiane i napęd przejmowały turbiny parowe[5]. Taki układ siłowni zapewniał jednostce stałą prędkość 27 węzłów i chwilową przekraczającą 30 węzłów[4], na próbach osiągnięto 33,64 węzła[5]. Uzbrojenie niszczyciela składało się z jednej armaty 12-funtowej (kal. 76 mm), umieszczonej na wzniesionym stanowisku na dziobie, pięciu armat 6-funtowych Hotchkiss (kal. 57 mm) oraz dwóch wyrzutni torpedowych kalibru 450 mm (18 cali)[4][a]. Według projektu załoga miała wynosić 63 oficerów, podoficerów i marynarzy[5]. Przebieg służby„Velox” posłużył do przeprowadzania dalszych eksperymentów z nowym rodzajem napędu. Po stwierdzeniu nieekonomiczności układu z maszynami parowymi stosowanymi przy małych prędkościach, w 1906 roku zainstalowano na nim dwie turbiny marszowe małej mocy[5]. Pomimo stwierdzonych wad pozostał w służbie aż do wybuchu I wojny światowej. 25 października 1915 roku wszedł na minę we wschodnim wejściu do Solent i jako nie nadający się do remontu został złomowany[4]. Załoga nie poniosła strat[5]. UwagiPrzypisy
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
