|
Hadji Ali
Hadji Ali (ur. ok. 1888–1892, zm. 5 listopada 1937) – wodewilowy artysta performer, przypuszczalnie egipskiego pochodzenia, który stał się sławny dzięki swoim umiejętnościom kontrolowanej regurgitacji. Do jego najbardziej znanych wyczynów należało długotrwałe wystrzeliwanie z ust wody, połykanie dymu oraz połykanie w całości orzechów i chusteczek, a następnie dokonywanie ich regurgitacji w kolejności wybranej przez publiczność. Najsłynniejszą sztuczką Alego, będącą kluczową częścią jego występów, było połykanie ogromnych ilości wody oraz nafty, a następnie udawanie na zmianę miotacza ognia i gaśnicy poprzez oddzielne wytryskiwanie obu płynów na przygotowany rekwizyt. Podczas wykonywania tych sztuczek na scenę zapraszana była grupa widzów, która mogła przyjrzeć się wyczynowi z bliska, aby sprawdzić, czy artysta przypadkiem nie oszukuje. Mimo że nigdy nie zdobył światowej sławy, Ali zyskał wiernych fanów w wodewilowych kręgach w Stanach Zjednoczonych. Występował przed głowami państw, między innymi carem Rosji Mikołajem II Romanowem. Judy Garland nazwała go swoim ulubionym artystą wodewilowym, a David Blaine swoim ulubionym magikiem. Fragmenty jego występów zostały uchwycone w filmie krótkometrażowym Strange as it Seems (1930) i Politiquerias (1931), hiszpańskojęzycznej wersji filmu Flipa i Flapa Chickens Come Home. Dwa filmy dokumentalne zawierają materiał filmowy z Politequerias: Gizmo! z 1977 roku oraz Vaudeville z 1999 roku. Niezwykłe zdolności gastryczne Alego doprowadziły do powstania plotek twierdzących, że Instytut Rockefellera zaoferował dużą sumę pieniędzy w zamian za otrzymanie pośmiertnie jego żołądka. Po śmierci Alego w Wielkiej Brytanii jego ciało zostało zaoferowane Johns Hopkins University, jednak oferta ta została odrzucona. HistoriaHadji Ali urodził się w rodzinie klasy robotniczej[1] około 1888[2] lub 1892[3] roku[a], prawdopodobnie w Egipcie[b]. Stał się sławny dzięki wodewilowym „aktom regurgitacji”, podczas których połykał, a następnie dokonywał regurgitacji przeróżnych obiektów, materiałów i substancji[6]. Ali zorientował się jako dziecko, iż posiada niecodzienne zdolności gastryczne. W odpowiedzi na pytania publiczności podczas spektaklu w St. Mary’s Hospital w Niagara Falls w Nowym Jorku w maju 1926 roku wyjaśnił, że podczas pływania w Nilu, gdy miał dziesięć lat, odkrył, że potrafi połykać znaczne ilości wody i wytryskiwać je niczym wieloryb. Wraz z wiekiem rozwijał i trenował swoje nadzwyczajne zdolności[7]. Bardziej dramatyczny opis tej sytuacji przedstawiła córka Alego, Almina Ali, w wywiadzie przeprowadzonym w Anglii po jego śmierci. Stwierdziła, iż jej ojciec dowiedział się o swoich zdolnościach po pewnym incydencie: podczas kąpieli w Nilu przypadkowo połknął rybę oraz ogromną ilość wody. Zamiast umrzeć, jak przypuszczali ludzie obecni przy incydencie, Ali cofnął z żołądka płyn i rybę bez żadnego uszczerbku na zdrowiu[4][c]. Ali odkrył, że jego zdolność do kontrolowanego cofania zawartości żołądka może zabawiać widzów i pozwolić na zarabianie pieniędzy po występie, który wykonał, gdy miał piętnaście lat[4]:
Wyruszając w świat ze swoimi zdolnościami, Ali spotkał w Kairze Włocha, który załatwił mu kontrakt na przedstawienia w hali muzycznej. Ali następnie występował w różnych miejscach w Europie i parę razy prezentował swoje umiejętności przed głowami państw. Według Alego około 1914 roku został wezwany przez cara Mikołaja II, aby wystąpić w Pałacu Zimowym w Petersburgu w Rosji. Stwierdził, iż carowi „musiał się spodobać mój występ, gdyż nagrodził mnie specjalnym odznaczeniem, które do dzisiaj należy do moich najcenniejszych przedmiotów”[1]. Po I wojnie światowej Ali zaczął sam zajmować się organizacją swoich występów i podróżować po świecie, ucząc się nowych sztuczek[1].  W połowie lat 20. Ali z Alminą przybyli do Stanów Zjednoczonych[4]. Występowali razem na festiwalach, karnawałach i wodewilach[3], czasami będąc reklamowani jako grupa „Hadji Ali & Co.”[8]. Almina grała rolę asystentki w spektaklu swojego ojca i była nazywana „The Princess” (Księżniczka)[7]. Sam Ali posiadał rozmaite pseudonimy, w tym: „The Great Egyptian Miracle Man” (Wielki Egipski Cudotwórca)[9], „The Amazing Regurgitator” (Niesłychany Regurgitator), „The Egyptian Enigma” (Egipska Enigma)[3], „The Human Aquarium” (Człowiek Akwarium)[10], „The Human Volcano” (Człowiek Wulkan)[11], „The 9th Wonder of the Scientific World” (Dziewiąty Cud Naukowego Świata)[12]. Ali był opisywano jako „ogromny, brodaty mężczyzna z klatką piersiową niczym beczka (…) z robiącą wrażenie figurą w arabskim stroju”[5]. Mimo iż Ali posługiwał się wieloma językami[7] i stał się naturalizowanym obywatelem Stanów Zjednoczonych[13], pojawiały się informacje, iż Almina pełniła rolę jego tłumaczki w Stanach Zjednoczonych, gdyż nie mówił po angielsku i był analfabetą. Gdy stał się bardziej znany, Ali zatrudnił na stanowisko swojego menedżera Huberta Juliana[4] – byłego pułkownika abisyńskiego lotnictwa wojskowego[14]. Mimo że zdobył wielu fanów (m.in. był uznawany przez Judy Garland za jej ulubionego artystę wodewilowego[15]), Ali według Bruce’a Feltona „pozostał raczej poboczną ciekawostką niż prawdziwą wodewilową gwiazdą”[3]. Pomimo tego, gdy Ali umarł w 1937 roku, Julian stwierdził, iż Ali „zarabiał duże pieniądze w Ameryce – czasami nawet 1000 dolarów tygodniowo. Promowałem go tutaj [w Europie] i zorganizowałem mu trasę po kontynencie”[4]. Spektakl Kluczowym elementem przedstawienia Alego było „wytryskiwanie wody”. Po wypiciu ogromnych ilości wody (za jednym razem pomiędzy 60 a 100 szklanek)[16], wytryskiwał ją następnie nawet przez jedną minutę[17]. Inną często wykonywaną przez niego sztuczką było połykanie 30–50 obranych orzechów laskowych (jeden z jego plakatów mówił o 40 orzechach pekanu) oraz jedną pestkę migdała. Następnie Ali wypluwał wszystkie orzechy, wypluwając migdał na zawołanie publiczności[18]. Podczas wykonywania innej sztuczki Ali połykał od 3 do 6 chusteczek o różnych barwach, a następnie wydobywał je w kolejności określonej przez publiczność[16][19]. W pewnym artykule z 1929 roku w gazecie „Lowell Sun” lekarz Morris Fishbein spekulował, że podczas wykonywania swojej sztuczki z orzechami Ali chował jeden orzech w jamie ustnej zamiast połykać go. Miało mu to pozwolić na jego wyplucie na zawołanie. Dr Fishbein również stwierdził, że anonimowi świadkowie byli przekonani, iż Ali, w celu wykonania swojej sztuczki z chustkami i wydobycia ich w kolejności zadecydowanej przez publiczność, nadawał chustkom smak, co miało ułatwić mu wydobycie chustek w odpowiedniej kolejności[20]. Ali połykał również: żywe złote rybki, zegarki, monety, biżuterię, banknoty, pestki, kamienie, żywe myszy, guziki, kule bilardowe i inne dziwne obiekty[21]. Podczas innej często wykonywanej sztuczki artysta wsadzał osiem lub więcej zapalonych papierosów do ust, a następnie zamiast wdychać połykał dym, po czym po odczekaniu pewnego czasu wydobywał z siebie dym niczym wybuchający wulkan[22].
Colonel Julian, menadżer Alego[4]
Finałową sztuczką Alego było zazwyczaj połykanie dużych ilości wody oraz pinty nafty[16]. Wyciągano wtedy rekwizyt, najczęściej model zamku lub domu wykonany z metalu i stawiano go na stole[23]; w środku rekwizytu palił się mały płomień[5]. Będąc lżejszą niż woda i niemieszalna z nią, nafta układała się nad wodą w żołądku Alego, pozwalając mu na wydobycie jej w pierwszej kolejności. Gdy wszystko było przygotowane, artysta, do dźwięku werbli[16] lub imitacji syreny strażackiej[24], stawał się „miotaczem ognia”, wytryskując łatwopalną ciecz na metalowy rekwizyt otaczając go płomieniami. Gdy cała nafta została wydobyta z jego żołądka, z odległości do sześciu stóp wytryskiwał z ust wodę, gasząc miniaturowy pożar[16].
„The Fredonia Censor”, 2 maja 1928[25]
Podczas niektórych występów przedstawiciele publiczności zapraszani byli na scenę, by potwierdzić, że nie dochodzi do oszustwa. Mogli się oni przekonać, że artysta naprawdę połyka przedmioty i zwraca je poprzez dokonywanie regurgitacji[17]. Od czasu do czasu Ali wędrował wśród publiczności podczas wykonywania swojej sztuczki z połykaniem orzechów, zachęcając ludzi do klepania odsłoniętego brzucha, by usłyszeć stukot znajdujących się wewnątrz orzechów[26]. Jedna z gazet oświadczyła, iż wyczyny Alego, będące tak naprawdę „kontrolowanym wymiotowywaniem”, były wykonywane „w sposób pozbawiony jakiegokolwiek uczucia nieprzyjemności lub czegoś odrzucającego czy ohydnego”[27]. Nie wszyscy jednak podzielali tę opinię: przynajmniej jeden z występów Alego został wstrzymany przez organizatorów, gdy zorientowano się, iż sposób, w jaki Ali wykonywał swoje sztuczki „szkodził ich kolacyjnym przedstawieniom”[3]. Sławny specjalista od ucieczek Harry Houdini wspomniał w swojej książce z 1920 roku pt. Miracle Mongers and Their Methods, że wytryskiwanie wody Alego było „przedstawieniem, które zawsze obrzydzało współczesną publiczność”[28]. Zdolności Alego fascynowały świat medycyny[29]. Według artykułu z 1928 roku w „The Sheboygan Press” podczas jednego ze spektakli Alego grupa lekarzy badała go w trakcie wykonywania sztuczek. Lekarze byli zadowoleni i przyznali, że on naprawdę połyka, a następnie dokonuje regurgitacji materiałów i przedmiotów, jednak pozostali „zakłopotani jego niecodziennymi zdolnościami”[17]. Według artykułu, który pojawił się w „Naugatuck Daily New”, „lekarze z trzech różnych kontynentów głowili się nad gastrycznymi mechanizmami tego człowieka strusia bez skutku. Badania rentgenowskie były wykonywane podczas jego spektaklu, nie przynosząc żadnych satysfakcjonujących wytłumaczeń; świat chirurgii pozostał kompletnie zadziwiony tym człowiekiem strusiem”[16][d]. Hadji Ali w filmach
The Speed of Sound: Hollywood and the Talkie Revolution (1997)[15]
Występy Alego zostały zarejestrowane w dwóch filmach: w krótkometrażowym filmie pt. Strange as It Seems z 1930 roku oraz Politiquerias z 1931 roku, będącym hiszpańskojęzyczną wersją filmu z Flipem i Flapem Chickens Come Home[3]. Ali również otrzymał rolę epizodyczną tureckiego gospodarza w filmie Warnes Bros. pt. Scarlet Dawn z 1932 roku, w którym główne role zagrali Douglas Fairbanks Jr. oraz Nancy Carroll[34]. Dwa filmy dokumentalne zawierają materiał filmowy z Alim wzięty z Politiquerias: Gizmo! z 1977 roku[35] oraz Vaudeville z 1999 roku, film dokumentalny wyprodukowany przez KCTS-TV, który przedstawia 90 występów wodewilowych przez dwie godziny[5][36]. Film ten pojawił się wielokrotnie w amerykańskiej sieci Public Broadcasting Service w ramach serii American Masters[5]. Wypowiadając się na temat demokratycznej natury performerskiego kręgu wodewilów, scenarzysta i producent Vaudeville stwierdził, nawiązując do Alego, że jego film „obejmował wszystko, od Caruso po człowieka, który wymiotował”[36]. W bardziej entuzjastycznym tonie o artyście wypowiadał się iluzjonista David Blaine. W jednym z odcinków programu Iconoclasts David pokazuje Chuckowi Close’owi materiał filmowy z Politiquerias, w którym widać Alego przeprowadzającego swoją sztuczkę z wodą i benzyną. David skomentował, iż Ali jest jego „ulubionym magikiem (…) to wszystko dzieje się naprawdę, ale nikt nie zdołał tego dokonać po nim[e] (…) to mój ulubiony [magik] wszech czasów”[38]. ŚmierćAli zmarł 5 listopada 1937 w Wolverhampton w Wielkiej Brytanii z powodu niewydolności serca podczas silnego zapalenia oskrzeli[2][4]. Jeszcze przed jego śmiercią powstała plotka o tym, iż Instytut Rockefellera chce otrzymać żołądek Alego po jego śmierci i jest gotów zapłacić za to 50 000 $. Stwierdzenie to pojawiło się na plakacie jeszcze za jego życia reklamującym występ Alego w teatrze[39]. Po ogłoszeniu jego śmierci, plotka ta pojawiła się ponownie, tym razem twierdzono, że instytut oferuje 10 000 $[4]. Gdy menadżer Instytutu Rockefellera został zapytany o to w wywiadzie, stwierdził, że nigdy nie oferowano pieniędzy za żołądek Alego, podkreślając jednak, że „bardzo chcemy zobaczyć jego ciało”[4]. Almina i Julian przetransportowali ciało Alego z powrotem do Stanów Zjednoczonych na pokładzie Queen Mary[4][29]. Według artykułu w New York Post (z 29 listopada 1937 roku) Alimina zaoferowała po powrocie ciało swojego ojca instytucji Johns Hopkins University w Maryland w celu przeprowadzenia badań przez chirurgów, po czym miało być przetransportowane do Egiptu, by spocząć w mauzoleum[40]. Według „The Afro-American” z 11 grudnia tego samego roku, zarząd Johns Hopkins University odmówił przyjęcia ciała[41]. Zobacz teżUwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||
