Hans Zender, właśc. Johannes Wolfgang Zender[1] (ur. 22 listopada 1936 w Wiesbaden[1][2], zm. 23 października 2019 w Meersburgu[3]) – niemiecki kompozytor i dyrygent.
Życiorys
Studiował w latach 1956–1959 w Hochschule für Musik we Frankfurcie nad Menem u Augusta Leopoldera (fortepian) i Kurta Hessenberga (kompozycja), uczył się też prywatnie dyrygentury chóralnej u Kurta Thomasa[1]. Od 1959 do 1963 roku studiował w Hochschule für Musik we Fryburgu Bryzgowijskim u Edith Picht-Axenfeld (fortepian), Carla Uetera (dyrygentura) i Wolfganga Fortnera (kompozycja)[1]. W latach 1963–1964 i 1968–1969 przebywał na stypendium w Villa Massimo w Rzymie[1][2]. Był pierwszym dyrygentem orkiestry w Bonn (1964–1968), generalnym dyrektorem muzycznym miasta Kolonii (1969–1972), naczelnym dyrygentem radiowej orkiestry symfonicznej w Saarbrücken (1971–1984), generalnym dyrektorem muzycznym miasta Hamburga i dyrygentem hamburskiej opery (1984–1987) oraz dyrygentem orkiestry kameralnej radia holenderskiego w Hilversum i dyrygentem gościnnym Théâtre de la Monnaie w Brukseli (1987–1990)[2]. W latach 1988–2000 wykładał kompozycję w Hochschule für Musik we Frankfurcie nad Menem[2]. Od 1999 roku był stałym dyrygentem gościnnym orkiestry symfonicznej rozgłośni Südwestrundfunks w Baden-Baden i Fryburgu Bryzgowijskim[1][2].
Członek Freie Akademie der Künste w Hamburgu (1985), Akademie der Künste w Berlinie (1989) i Bayerische Akademie der Schönen Künste w Monachium (1994)[1][2]. W 1997 roku otrzymał Nagrodę Goethego[1]. Był autorem prac Happy New Ears: Das Abenteuer, Musik zu hören (Fryburg Bryzgowijski 1991) i Wir steigen niemals in denselben Fluss (Fryburg Bryzgowijski 1996)[1].
Twórczość
W swojej twórczości odrzucił przeładowanie środków typowe dla współczesnej awangardy muzycznej, zwracając się ku prostocie wyrazu. Wpływ na jego drogę artystyczną wywarła podróż do Japonii na początku lat 70. XX wieku[2]. Ważne miejsce w muzyce Zendera zajmuje pojęcie czasu, które rzutuje na statyczny sposób kształtowania formy[2].
Wybrane kompozycje
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory orkiestrowe
- Schachspiel na 2 grupy orkiestrowe (1969)
- Modelle na zmienną obsadę od 5 instrumentów do kilku orkiestr (1971–1973)
- Zeitströme (1974)
- Dialog mit Haydn na 2 fortepiany i 3 grupy orkiestrowe (1982)
- Koan (1996)
- Schumann-Fantasie (1997)
- Kalligraphie I–X (1998)
- Bardo na wiolonczelę i orkiestrę (1999)
Utwory kameralne
- Koncert na flet i instrument solowy (1959)
- Tre Pezzi na obój (1963)
- Kwartet na flet, wiolonczelę, fortepian i perkusję (1964)
- Trifolium na flet, wiolonczelę i fortepian (1966)
- Litanei na 3 wiolonczele (1976)
- Lo-Shu: I na 1–3 flety, 1–3 wiolonczele i 1–3 perkusje (1977), II „Mondschrift” na flet (1979), III na flet i zespół instrumentów (1978), IV „5 Haiku” na flet i smyczki (1982), V na flet i orkiestrę (1987), VI na flet i wiolonczelę (1989), VII „4 Enso” na 2 grupy instrumentalne (1997)
- Hölderlin lesen: I na kwartet smyczkowy i głos mówiony (1980), II na głos mówiony, altówkę i live electronics (1987), III „denn wiederkommen” na kwartet smyczkowy i głos mówiony (1991)
- Angezogen vom Ton der Flöte na flet (1985)
- 5 Haiku na kwartet smyczkowy (1992)
Utwory na instrumenty klawiszowe
- 3 Nocturnes na klawesyn (1963)
- Chifren na klawesyn (1976)
- Memorial – 3 Studien na fortepian (1990)
- 14 utworów dla dzieci Spazierwege und Spiele na fortepian (1990)
Utwory wokalno-instrumentalne
- 3 Rondels nach Mallarmé na alt, flet i altówkę (1961)
- 3 Lieder na sopran i orkiestrę (1963–1964)
- Vexilla regis na sopran, flet, trąbkę i instrument (1964)
- Canto: I na chór, flet, fortepian, smyczki i perkusję (1965), II na sopran, chór i orkiestrę (1967), III na sopran, tenora, baryton, 10 instrumentów i live electronics (1968), IV na 16 głosów i 16 instrumentów (1969–1972), V na głos i perkusję ad libitum (1972–1974), VI na bas-baryton, chór i taśmę ad libitum (1988), VII Nanzen No Kyō na 4 chóry i 4 grupy instrumentalne (1992), VIII Shir Hashirim-Lied der Lieder na solistów, chór, live electronics i orkiestrę (1992–1996)
- Les Sirénes chantent quand la raison s’endort na sopran, flet, klarnet, wiolonczelę, wibrafon i fortepian (1966)
- Muji No Kyō na głos, flet, skrzypce lub wiolonczelę, fortepian, syntezator i tutti (1975)
- Kantate nach Meister Eckhart na alt, flet altowy, wiolonczelę i klawesyn (1980)
- Die Wüste hat zwölf Ding’ na alt i małą orkiestrę (1985)
- Schubert-Chöre na tenora, chór i orkiestrę (1986)
- Jours de Silence na baryton i orkiestrę (1987–1988)
- Furin No Kyō na sopran, klarnet i zespół (1988)
- Animula na chór żeński, orkiestrę kameralną i taśmę (1988–1996)
- Winterreise na tenora i małą orkiestrę (1993)
- Römer VIII, 26 na sopran, alt, organy i live electronics ad libitum (1994)
- Johannes III, 1–5 na chór (1995)
- Music to hear na sopran, 2 flety i zespół kameralny (1998)
Utwory sceniczne
- opera Stephen Climax (1979–1984, wyst. Frankfurt nad Menem 1986)
- sztuka teatralna Don Quijote de la Mancha (1989–1991, wyst. Stuttgart 1993)
- sztuka radiowa Nanzen und die Katze (1995)
Utwory elektroniczne
- Bremen Wood (1967)
- Elemente (1976)
Przypisy
