|
Irena Conti Di Mauro
Irena Conti Di Mauro, również Irena Gelblum, Irena Conti, Irena Waniewicz (ur. prawdopodobnie 1923[2] w Warszawie, zm. 26 października 2009[3] w Konstancinie-Jeziornie) – uczestniczka walk w powstaniu warszawskim, polsko-włoska dziennikarka, pisarka, poetka. Była członkinią Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu, gdzie reprezentowała państwo włoskie. ŻyciorysJej matką była Jenta (Janina, 1889–1942) z domu Krongold, córka Wolfa Krongolda (właściciela m.in. słynnej warszawskiej kamienicy) i Brajdli Zylbersztejn[4], jej rodzina posiadała też majątek ziemski[5]. Podawała różne daty urodzenia: 25 października 1923[5], 31 października 1925[6], 1931[7] lub 1933[6]. W czasie wojny straciła brata i rodziców, którzy zginęli w getcie warszawskim[5][6]. Była członkinią Żydowskiej Organizacji Bojowej i jej łączniczką. Przenosiła pieniądze ukrywających się w Warszawie Żydów, szukała dla nich kryjówek, przeprowadzała ich przez miasto[7]. Przez Marka Edelmana nazywana była „Irką Wariatką” ze względu na niezwykłe bohaterstwo i odwagę[6]. Przed 1943 mieszkała przy ul. Pańskiej 5. Tam ukrywała broń[7]. Getto opuściła przed wybuchem powstania i działała w konspiracji poza jego murami[5]. Po upadku powstania w jej mieszkaniu przebywali czasowo członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej[7]. Uczestniczyła w powstaniu warszawskim[7][8]. Za zasługi została odznaczona Krzyżem Walecznych[5]. Po wojnie często zmieniała miejsca pobytu. Współpracowała z żydowskimi Mścicielami, tajną antynazistowską organizacją[9]. Działała w Niemczech, ale nie wiadomo, w jakim charakterze[5]. Wówczas, ale i w czasie wojny, współpracowała z Symchą Rotemem, z którym była w związku[6]. Potem wyjechała do Palestyny. Została zatrzymana przez Brytyjczyków w obozie dla uchodźców. Następnie w Hajfie pracowała w gastronomii[6]. W 1948 wróciła do Polski pod nazwiskiem Conti. Za namową Marka Edelmana rozpoczęła studia na Akademii Medycznej w Warszawie[6]. W 1950 wyszła za mąż za Ignacego Waniewicza (pierwotnie Weinberg[10], ale namówiła go na zmianę nazwiska). Urodziła córkę Jankę[5][6]. Pracowała jako dziennikarka w prasie młodzieżowej, początkowo w „Pokoleniu”, potem w „Nowej Wsi”[6]. Z Polski wyjechała w 1968 na fali antysemickiej kampanii, gdy zwolniono ją z pracy[5][6]. Po rozwodzie z Waniewiczem wyszła za Antonia di Mauro, redaktora organu prasowego włoskiej komunistycznej partii „l'Unita”. Mając włoskie dokumenty, wyemigrowała. Małżeństwo przetrwało 2 lata[6]. Przed wyjazdem do Włoch poznała innego mężczyznę, z którym była związana do swej śmierci[11]. Studiowała literaturę. Skończyła Instytut Dantego w Rzymie i uniwersytet dla cudzoziemców w Perugii. Tłumaczyła na język włoski wiersze ks. Jana Twardowskiego, przekładała prozę, opracowała antologie poezji polskiej po włosku, pracowała jako dziennikarka, pisała wiersze. Po 1980 zaczęła pisać i wydawać w języku polskim[5]. Pod koniec życia wróciła do Polski. Została pochowana na cmentarzu Północnym[5]. Nagrody i wyróżnienia.jpg) Za swoją działalność w dziedzinie zbliżania kultur polskiej i włoskiej uhonorowana została wieloma nagrodami i wyróżnieniami, m.in. we Włoszech Złotym Medalem Amnesty International przy Nagrodzie Literackiej im. Luigi Russo, Nagrodą Poezji i Krytyki miasta Tagliacozzo, główną nagrodą na XV Biennale di Poesia Ascendista w Messynie, Nagrodą Poetycką im. Elio Vittorini na Sycylii za liryki; w Polsce – odznaką Zasłużonego dla Kultury Polskiej, nagrodą ZAiKS-u, nagroda międzynarodowego Listopada Poetyckiego w Poznaniu oraz za działalność charytatywną na rzecz dzieci – Nagrodą Humanitarna Victoria 2002, statuetką Dziecięcej Nagrody „Serca” oraz w 2007 roku Orderem Uśmiechu. Była członkiem Akademii Historii i Literatur Słowiańskich im. Adama Mickiewicza w Bolonii, członkiem honorowym Heraldycznej Akademii Sztuki i Literatury „La Crisalide” w Katanii, członkiem – profesorem honoris causa Akademii św. Łukasza w Antwerpii. Działalność charytatywnaCały dochód ze sprzedaży „Trylogii Sycylijskiej” przekazała na zakup okien do budowanego w Świdnicy Europejskiego Centrum Przyjaźni Dziecięcej. W 2007 na ten cel przeznaczyła cały dochód ze sprzedaży książki „I co teraz z tą miłością?” wydanej na 40-lecie Orderu Uśmiechu. TwórczośćW późniejszych latach ukrywała swoją przeszłość i przedstawiała się jako polska poetka włoskiego pochodzenia[1]. Jako Irena Conti była autorką książek poetyckich, reportaży literackich i opowiadań, tłumaczka poezji, m.in. ks. Jana Twardowskiego. Była cytowana m.in. przez papieża Jana Pawła II i ks. Jana Twardowskiego. Jej polskie wiersze ukazały się nakładem wydawnictwa „Czytelnik” w tomach: „Ziemia nieobiecana” i „Cztery pory pieśni nieustającej” oraz w wydawnictwie PIW „I tylko miłość...”, „Miłość-Czułość-Dobroć” i „Miłość-Pokora-Pojednanie”, składające się na „Trylogię Sycylijską”. Publikacje
UpamiętnienieJest bohaterką biografii Wybór Ireny, którą napisał Remigiusz Grzela[12]. Jest jedną z bohaterek biograficznej książki Tadeusza Belerskiego Kawalerowie Orderu Uśmiechu wydanej w 2013 roku. W 2020, w związku z 78. rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim, przy metrze Centrum odsłonięto mural poświęcony kobietom walczącym w powstaniu. Została tam upamiętniona jako jedna z 9 Żydówek[7]. Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||
