|
Józef Brandt
Józef Brandt herbu Przysługa (ur. 11 lutego 1841 w Szczebrzeszynie, zm. 12 czerwca 1915 w Radomiu) – polski malarz, batalista, przedstawiciel szkoły monachijskiej. Dzieła Józefa Brandta, oprócz muzeów polskich, znajdują się w kolekcjach muzeów Monachium, Berlina i Drezna[1]. ŻyciorysPochodził z zamożnej rodziny warszawskich lekarzy. Był synem Jana Brandta i jego żony Anny Krystyny Marianny (1811-1878) z d. Lessel. Jego dziadek Franciszek Brandt, profesor medycyny na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskał w 1824 roku nobilitację za wybitne zasługi w pracy naukowej. Jego dziadkiem od strony matki był znany architekt Fryderyk Albert Lessel. Gdy miał 5 lat zmarł jego ojciec, w związku z czym razem z matką zamieszkali u rodziny w majątku Grzmiące pod Radomiem. Brandt ukończył gimnazjum w Instytucie Szlacheckim w 1858, a w 1859 podjął studia w École des Ponts et Chaussées w Paryżu, które miały go przygotować do zawodu inżyniera. W Paryżu poznał Juliusza Kossaka, który namówił go do podjęcia kariery artystycznej. Następnie przez kilka miesięcy uczył się w pracowni Léona Cognieta oraz korzystał z porad Kossaka i Henryka Rodakowskiego. Jesienią 1860 wrócił do Warszawy, po czym wyruszył z Kossakiem w podróż na Ukrainę i Podole, co wywarło fundamentalny wpływ na jego późniejszą twórczość. Zadebiutował w 1861 na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. W 1862 Brandt wyjechał na studia do Monachium, gdzie kształcił się w pracowni Alexandra Strähubera, a potem w klasie kompozycji Karla Pilotyego na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (w połowie lutego 1863 r. zgłosił się do Antikenklasse)[2]. Największy wpływ na rozwój jego talentu miała praca od maja 1863 roku w prywatnym atelier wybitnego niemieckiego batalisty Franza Adama. W 1869 roku obraz Powrót spod Wiednia – Tabor został zakupiony do zbiorów cesarza Austrii Franciszka Józefa. W 1870 roku z powodu popularności wśród niemieckiej krytyki i kolekcjonerów zamieszkał na stałe w Monachium, gdzie otworzył pracownię. Od 1875 prowadził prywatną szkołę malarską, stając się przywódcą tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m.in. Aleksander Gierymski, Bohdan Kleczyński, Alfred Kowalski, Tadeusz Ajdukiewicz, Wojciech Kossak, Leon Wyczółkowski. Tworzył głównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce związanej z walkami kozackimi, tatarskimi i wojnami szwedzkimi XVII w. Twórczość Brandta cechuje literackie ujęcie tematu, realizm szczegółów, swobodna kompozycja i mistrzowskie oddanie ruchu. Od młodości fascynował się dziejami XVII wiecznej Polski, a na jego sztukę wpływ miały podróże odbywane na Kresy dawnej Rzeczypospolitej (obrazy „Chodkiewicz pod Chocimiem”, „Odbicie jasyru pod Martynowem”). Brandt wywarł silny wpływ na malarstwo polskie oraz literaturę (Trylogia Henryka Sienkiewicza)[3]. W 1875 powołano go na członka Berlińskiej Akademii Sztuki.  W 1877 ożenił się z Heleną z Woyciechowskich Pruszakową (1847-1938), właścicielką wsi Orońsko k. Radomia, gdzie spędzał letnie wakacje, tworzył i prowadził szkołę przez większą część życia (obecnie w Orońsku znajduje się Centrum Rzeźby Polskiej). Posiadłość szybko stała się miejscem pracy twórczej nie tylko Brandta, ale również zaprzyjaźnionych malarzy, którzy wspólne plenery i dyskusje nazywali żartobliwie „Wolną Akademią Orońską”[4]. W 1900 roku Brandt został wybrany honorowym członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Pradze. W okresie późniejszym, po 1900 roku, można zaobserwować w dziełach Brandta popadanie w manierę i rutynę[5]. Wskutek działań wojennych w 1915 rodzina Brandtów została zmuszona do opuszczenia Orońska. Malarz zmarł 12 czerwca t.r. w swoim mieszkaniu w Radomiu przy ul. Szerokiej (ob. Piłsudskiego) 9 w kamienicy nazywanej „Domem Brandta”. Został pochowany na miejscowym cmentarzu rzymskokatolickim w kw. 5A[4]. Pozostawił dwie córki: najstarsza, Maria Krystyna (1878-1912) poślubiła w 1899 roku malarza Stanisława Bohusz-Siestrzeńcewicza (1869-1927), a po rozwodzie z nim w 1905 r. hr. Józefa Tyszkiewicza (1869-1912). Józef Brandt stworzył kolekcję dawnej broni, strojów, instrumentów muzycznych i historycznych rekwizytów, które przekazał w testamencie narodowi polskiemu. Do naśladowców jego twórczości należał m.in. Władysław Szerner. Józef Brandt bywa określany jako najwybitniejszy polski malarz batalistyczny XIX wieku[6]. W 2018 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie odbyła się pierwsza szeroka prezentacja prac Józefa Brandta. Upamiętnienie W Kielcach jedna z ulic nosi jego imię, natomiast w Orońsku na cześć artysty postawiono pomnik. Odznaczenia
Wybrane dzieła
.jpg)
Przypisy
Bibliografia
Literatura dodatkowa
Linki zewnętrzneKontrola autorytatywna (osoba): Information related to Józef Brandt |
||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.jpg)
