|
John Glenn
John Herschel Glenn Jr. (ur. 18 lipca 1921 w Cambridge w stanie Ohio, zm. 8 grudnia 2016 w Columbus[1]) – amerykański lotnik, astronauta i polityk, senator w latach 1974–1999. ŻyciorysUrodzony 18 lipca 1921 roku w Cambridge w Ohio. Ojciec, John Glenn senior, był konduktorem kolejowym, później porzucił ten zawód i założył warsztat ślusarski[2]. Szkoły podstawową i średnią ukończył w New Concord w Ohio, parutysięcznym mieście położonym kilkanaście kilometrów od rodzinnego Cambridge[3]. Uczył się doskonale i zasłynął jako sportowiec. Grał w futbol amerykański, koszykówkę, pływał, uprawiał łyżwiarstwo i biegi długodystansowe, a także grał na trąbce[2]. Jeszcze przed zdaniem końcowych egzaminów w liceum ukończył kurs pilotażu w New Philadelphia[2]. Następnie studiował inżynierię w college’u Muskingum w tym samym mieście. W 1942 roku rozpoczął szkolenie według programu dla pilotów lotnictwa morskiego w Teksasie, gdzie w 1943 jako podporucznik uzyskał złote skrzydełka pilota. Na rok trafił do Dywizjonu 155 jako pilot myśliwca F-4U Corsair. W tym samym roku ożenił się z koleżanką ze szkoły średniej Annie Castor[2]. Podczas II wojny światowej brał udział w 59 lotach bojowych. Po wojnie kontynuował służbę w lotnictwie jako pilot w Dywizjonie 218, stacjonującym w bazie marynarki na wyspie Guam[3], a od lipca 1948 roku był instruktorem lotnictwa w Teksasie[4]. W 1953 roku[2] uczestniczył w wojnie koreańskiej, wykonał 90 lotów bojowych i zestrzelił trzy MiGi-15 podczas ostatnich dziewięciu dni walk nad rzeką Jalu[3][4]. Za bojowe zasługi został czterokrotnie odznaczony Distinguished Flying Cross (Krzyż Lotniczy) oraz dziewięciokrotnie – Air Medal (Medal Lotniczy)[2]. Później ukończył szkołę pilotów doświadczalnych marynarki USA w Patuxent River[2] i w tym charakterze służył w latach 1956–1959. Również w tych latach zaangażował się w prace projektowe w Biurze Broni Marynarki Wojennej w Waszyngtonie[3]. Brał czynny udział w doskonaleniu nowych typów samolotów odrzutowych. W tym czasie ukończył studia na University of Maryland[3]. Podjął się także zorganizowania rekordowego lotu transkontynentalnego od wybrzeży Pacyfiku do wybrzeży Atlantyku. Przeloty te były w Stanach Zjednoczonych bardzo popularne i cieszyły się długoletnią tradycją. 16 lipca 1957 roku major J. Glenn wystartował z Los Angeles, trzykrotnie uzupełniał paliwo w powietrzu i po trzech godzinach 23 minutach wylądował na lotnisku Floyd Bennett Field pod Nowym Jorkiem bijąc poprzedni rekord o 23 minuty[2], lecąc na myśliwcu F8U[4]. Gdy w 1959 roku rozpoczęto nabór kandydatów na astronautów Glenn zgłosił swoją kandydaturę. Był już wtedy znanym lotnikiem i doświadczonym oblatywaczem. Mimo swego wieku przeszedł pozytywnie wszelkie próby i badania[2] i 2 kwietnia 1959 został członkiem pierwszej grupy amerykańskich astronautów, którzy rozpoczęli przygotowania do lotów kosmicznych w ramach programu Mercury. Był jedynym lotnikiem spośród amerykańskich astronautów, który brał udział w powietrznych akcjach bojowych drugiej wojny światowej[2]. Była to siódemka lotników nazwanych przez Amerykanów original seven (Siódemka programu Mercury). W siedmioosobowym zespole począł odgrywać przodującą rolę. Jego pomysły dotyczące treningu zostało zaakceptowane przez kierownictwo ośrodka. Astronauci przebyli wyczerpujące tygodniowe ćwiczenia na pustyni Nevady, by zapoznać się z warunkami życia na odludziu, w przypadku przymusowego lądowania w podobnych okolicach. Z własnej inicjatywy sprawdził reakcję swego organizmu na brak wody, nie przyjmując płynów przez 24 godziny. Brał aktywny udział w planowaniu niektórych urządzeń kabiny Mercury. Dbał o utrzymanie kondycji fizycznej. Każdego dnia przed śniadaniem przebiegał po plaży około sześć kilometrów[2]. John Glenn był dublerem Alana Sheparda[4], który 5 maja 1961 roku wykonał suborbitalny lot kosmiczny oraz Virgila Grissoma, który 21 lipca 1961 roku uczestniczył w podobnym locie. 20 lutego 1962 roku został pierwszym amerykańskim astronautą, który wykonał lot orbitalny[4] na pokładzie statku kosmicznego Mercury 6. Była to ósma próba startu – wcześniejsze siedem były odwoływane z różnych przyczyn. Kapsuła, w której leciał J. Glenn nosiła nazwę Friendship-7 (Przyjaźń 7). Podczas trwającej 4 godziny, 55 minut i 23 sekundy misji astronauta trzykrotnie okrążył Ziemię. W czasie lotu Glenn miał problemy ze sterowaniem kapsułą. Temperatura w kabinie podniosła się do ponad 40 °C na skutek problemów z klimatyzacją. Po pomyślnym wodowaniu na Oceanie Atlantyckim w odległości około 350 km od wyspy San Juan został bohaterem narodowym Stanów Zjednoczonych. Dwa lata po swoim locie kosmicznym zrezygnował z kariery astronauty i zaangażował się w politykę. W 1974 został wybrany do Senatu Stanów Zjednoczonych (z ramienia demokratów). W Senacie do 1999 roku nieprzerwanie reprezentował stan Ohio. W 1984 roku bezskutecznie ubiegał się o nominację swojej partii w wyborach prezydenckich[3].  Drugi lot kosmiczny odbył w roku 1998, po 36 latach, w charakterze specjalisty ładunku użytecznego na pokładzie Discovery. Był to lot STS-95. Prom kosmiczny wystartował 29 października 1998 roku. W momencie startu John Glenn miał ukończone 77 lat. Nikt w jego wieku wcześniej ani później nie poleciał w kosmos. Wywołało to bardzo duże zainteresowanie mediów. W misji uczestniczył również pierwszy hiszpański astronauta Pedro Duque. Podczas lotu STS-95 na orbicie pozostawiono studenckiego satelitę PANSAT oraz satelitę służącego do obserwacji korony słonecznej SPARTAN. J. Glenn był przez cały czas pod obserwacją lekarzy, których interesowało jak człowiek w takim wieku zniesie warunki lotu kosmicznego. Lot zakończył się 7 listopada 1998 roku po 8 dniach, 21 godzinach, 43 minutach i 57 sekundach. W sumie jako pilot wylatał ponad 9000 godzin[4], a podczas obu pobytów w przestrzeni kosmicznej spędził w niej 9 dni, 2 godziny, 39 minut i 20 sekund. Zasłużył się nie tylko w astronautyce, ale również w nauce, rozwoju technologii kosmicznej i polityce[3]. 7 sierpnia 2009 w uznaniu znaczącego wkładu dla społeczeństwa, dla pierwszego Amerykanina, który okrążył Ziemię, został uhonorowany Złotym Medalem Kongresu[6] (Congressional Gold Medal) - jednym z najwyższych odznaczeń cywilnych w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 8 grudnia 2016 w Ohio State University Wexner Medical Center (szpitalu klinicznym Uniwersytetu Stanu Ohio) w Columbus, mając 95 lat[1][3]. Przypisy
Zobacz teżLinki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba): |
||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
