|
Józef Marcinkiewicz (matematyk)
  Józef Marcinkiewicz (ur. 30 marca 1910 w Cimoszce, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski matematyk, autor prac z dziedziny analizy matematycznej, dr filozofii, docent Uniwersytetu Wileńskiego, porucznik piechoty rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. ŻyciorysUrodził się 30 marca 1910 w Cimoszce, w rodzinie Klemensa i Aleksandry z Chodakiewiczów[1]. W 1933 ukończył studia na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie[1]. Już na drugim roku studiów rozpoczął pracę naukową. W 1935 na macierzystej uczelni uzyskał tytuł naukowy doktora filozofii, promotorem jego doktoratu był Antoni Zygmund[2]. Został docentem na macierzystej uczelni USB. W 1934 ukończył dywizyjny kurs podchorążych rezerwy piechoty[1]. W 1935, 1936/1937 i 1938 odbył ćwiczenia w 1 pułku piechoty Legionów w Wilnie na stanowisku dowódcy plutonu[1]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 882. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[3][4]. Był narzeczonym Ireny Sławińskiej[5]. W 1939, po otrzymaniu stypendium, wyjechał do Paryża, później do Londynu. Na wieść o zbliżającej się wojnie wrócił do Polski. Posiadał przydział w rezerwie do 41 pułku piechoty w Suwałkach[1]. Z relacji ppor. piech. rez. Stanisława Kolankowskiego[a] wynika, Józef Marcinkiewicz służył w rezerwowej 35 Dywizji Piechoty i walczył w obronie Lwowa. Spotkali się 20 września 1939 w rejonie Góry Stracenia. Po kapitulacji załogi miasta obaj dostali się do niewoli sowieckiej. Po raz drugi i ostatni spotkali się w pociągu, którym przewożeni byli jeńcy. Podróż do granicznej miejscowości Podwołoczyska trwała sześć dni. Ostatniego dnia Stanisław Kolankowski wyskoczył z jadącego pociągu, natomiast jego kolega ze studiów i „podchorążówki” nie zdecydował się na ucieczkę. Józef Marcinkiewicz trafił do obozu jenieckiego w Starobielsku[1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w masowej mogile w Piatichatkach[1], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[7]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 2160[1]. 5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[8][9][10]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[11][12][13]. Działalność naukowaMimo zaledwie sześcioletniego okresu działalności naukowej ogłosił ponad 50 prac na temat teorii funkcji zmiennej rzeczywistej, szeregów trygonometrycznych, interpolacji funkcji wielomianami trygonometrycznymi, operacji funkcyjnych, układów ortogonalnych, funkcji zmiennej zespolonej i rachunku prawdopodobieństwa. Po powrocie do Polski w 1939 powierzył notatki i rękopisy rodzicom. Zostali oni w 1940 deportowani przez NKWD na Syberię, gdzie zmarli. Rękopisy Marcinkiewicza w konsekwencji zaginęły bez śladu. Prace Marcinkiewicza oprócz oryginalnych i ważnych wyników zawierają wiele pomysłów, do dzisiaj nie do końca wykorzystanych, które wciąż inspirują matematyków. Jednym z ważniejszych wyników uzyskanych przez niego jest tzw. twierdzenie interpolacyjne Marcinkiewicza, które jest daleko idącym uogólnieniem twierdzenia Riesza-Thorina o interpolacji w przestrzeniach Stosując je, otrzymał wiele twierdzeń z teorii szeregów trygonometrycznych. W serii prac Marcinkiewicza wskazał na istotne różnice własności wielomianów interpolacyjnych funkcji ciągłych i wielomianów aproksymacyjnych sum częściowych tzw. szeregu Fouriera funkcji. W teorii prawdopodobieństwa znane jest twierdzenie Marcinkiewicza, które mówi o tym, że funkcja wykładnicza, której podstawą jest liczba e, a wykładnikiem wielomian stopnia wyższego niż dwa, nie jest funkcją charakterystyczną żadnej zmiennej losowej. UpamiętnienieOddział Toruński Polskiego Towarzystwa Matematycznego organizuje corocznie Konkurs im. Józefa Marcinkiewicza na najlepszą pracę studencką z matematyki[14]. Instytut Pamięci Narodowej zrealizował film dokumentalny poświęcony Józefowi Marcinkiewiczowi pt. „Wybraniec bogów"[15]. Został upamiętniony na muralu sokólskiego Liceum Ogólnokształcącego[16]. Zobacz też
UwagiPrzypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba): Identyfikatory zewnętrzne:
|
||||||||||||
