|
Kaplan Burović
Kaplan Burović[1] (cyr. Каплан Буровић, alb. Kapllan Buroviq), wcześniej Kapllan Resuli (cyr. Каплан Ресули; ur. 8 sierpnia 1934 w Ulcinju jako Kapllan Resulbegović (cyr. Каплан Ресулбеговић, alb. Kapllan Resulbegoviç lub Kapllan Resulbegoviq), zm. 11 sierpnia 2022 w Genewie) – jugosłowiańsko-albański prozaik, poeta, profesor albanistyki i nauczyciel, więzień polityczny[2][3], dysydent[2][4][5]. Utworzył termin Republika Kosowa[a][6][7]. Znany był z obalenia licznych nieprawdziwych tez historycznych[3], jak między innymi rzekome pochodzenie Albańczyków z Albanii Kaukaskiej[8]. PochodzenieRodzina Kapllana Resuliego pochodziła z Bośni[9]. Pradziadkowie Kapllana używali nazwiska Burović, jeden z nich przeszedł na islam; ich potomkowie aktualnie zamieszkują między innymi Sjenicę, Belgrad oraz Turcję[2]. Jeden z przodków Kapllana nazywał się Rist-Rizvan Burović; jego potomkowie, żeby upamiętnić swojego ojca, używali nazwisko Rizvanagić (Sulejman Rizvanagić i jego syn Resulj), a następnie Rizvanbegović oraz Resulbegović[2][10]. Pierwszą o tym ostatnim nazwisku był Arslan-beg Resulbegović, który w 1687 roku przeniósł się z Hercegu Novego[10] do Ulcinja; był on jednym z przodków w linii prostej Kapllana Resulego[2]. ŻyciorysChodził do serbskojęzycznej szkoły, natomiast w domu posługiwano się językiem albańskim; w dzieciństwie Kapllan nie wykazywał dobrej znajomości tegoż języka[11]. W latach 1953–1955 pracował w Skopje jako publicysta dla czasopisma Flaka e Vllaznimit[1], a w latach 1956-1959 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma Iskra w Belgradzie[1][12]. Opublikował również swój wiersz pod tytułem Bojana dla czasopism Koraci, Stravanje i Polet[13]. Latem 1956 roku wziął udział w protestach w Ulcinju przeciwko zamykaniu albańskojęzycznych szkół, uznając je za niezgodne z konstytucją[2]. Albańczycy, którzy również brali udział w demonstracjach, byli agentami UDBA; ich celem było aresztowanie Resulbegovicia oraz doprowadzenie do skazania go na karę śmierci[2][4]. Sam Resulbegović był nawet uważany za agenta UDBA[2]. W 1957 roku ukończył naukę na Wyższym Instytucie w Skopje[12], następnie wyjechał do Tetowa, gdzie kontynuował pracę nauczyciela[4]. W 1959 roku został skazany na 18 miesięcy pozbawienia wolności[2][4]; wyrok odbywał w Idrizowie[1] i w Ulcinju[7]. W następnym roku został wypuszczony na wolność; początkowo miał wyjechać do Związku Radzieckiego, jednak dnia 1 października 1960 roku ostatecznie wyjechał do Albanii[2], gdzie pracował jako nauczyciel w Lushnji oraz angażował się w karierę pisarską[1][12], a władze albańskie zakazały mu opuszczania kraju[2] oraz nadały status internowanego[14][4]. W celu ukrycia swojego pochodzenia zmienił nazwisko z Resulbegović na Resuli[2]. Uczęszczał na studia albanistyczne na Uniwersytecie Tirańskim[1][2][4], które ukończył w 1969 roku[12]. Oskarżony o przygotowania do opuszczenia kraju, antyalbańską propagandę oraz za posiadanie i handel bronią palną[7], został skazany na ponad 40 lat pozbawienia wolności[4][5] oraz osadzony w więzieniu w Burrelu, gdzie odbywał wyrok od roku 1970 do dnia 7 grudnia 1990[1][6][12]. Po wyjściu na wolność ponownie zmienił nazwisko, tym razem na używane przez swoich przodków nazwisko Burović[2]. W 1991 roku wyemigrował do Genewy[15][5], gdzie kontynuował pracę pisarza[1]. Założył czasopismo Ylberi[8][4][12], którego w latach 1993-1999 był redaktorem naczelnym[1]. Zmarł 11 sierpnia 2022 roku w Genewie; jego ciało zostało przetransportowane do Podgoricy, następnie do Ulcinja, gdzie zostało pochowane na cmentarzu przy Kościele św. Mikołaja[3]. Należał do lig pisarskich Jugosławii, Albanii oraz Czarnogóry[14]; był również członkiem Albańskiej Akademii Nauk[1][2][16]. Znał języki serbsko-chorwacki[2], albański, francuski, rosyjski i łaciński[16]. Wybrana twórczość i prace naukowe
WyróżnieniaPodczas II Kongresu Ligi Pisarzy Albańskich, który odbył się w 1969 roku, uznano powieść Resulego pod tytułem Tradhtia jako jedno z najlepszych dzieł literatury albańskiej, a sam autor został ogłoszony honorowym członkiem Albańskiej Akademii Nauk[1][2][12]. Albańskie Ministerstwo Edukacji i Kultury w 1992 roku wprowadziło do programu szkolnego utwory Resulego[16][12]; zostały również umieszczone w jugosłowiańskiej encyklopedii Biographical Lexicon, wydanej w 1999 roku w językach serbsko-chorwackim i angielskim[1][14]. W 2005 roku uczelnia New York University ogłosiła Burovicia Mandelą Albanii[2][16]. Życie prywatneBył w trzech związkach małżeńskich[6]. Pierwszą żoną była Turczynka Feriha Hajrullah, która wzięła rozwód z Buroviciem, gdyż uległa informacji, jakoby ten miał być agentem UDBA[2]. Miał rodzeństwo (najmłodszy brat miał na imię Hajrudin)[2] oraz dwoje dzieci: Arbena i Arbanę[7]. Zadeklarował, że nie jest narodowości albańskiej[11][2][5]. Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne |
||||||||||||||||
