Karol Jan Szlenkier

Karol Jan Szlenkier

Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1839 Warszawa
Data i miejsce śmierci	13 lipca 1900 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie
Zawód, zajęcie	przemysłowiec
Multimedia w Wikimedia Commons

Karol Jan Szlenkier (Szlenker) (ur. 11 listopada 1839 w Warszawie, zm. 13 lipca 1900 tamże^[1]) – polski przemysłowiec, filantrop.

Syn Karola, właściciela garbarni i Anny z Temlerów^[2]. Karol Jan już jako dziewiętnastolatek zaczął zarządzać rodzinną garbarnią położoną na rogu ulic Leszno i Żelaznej w Warszawie. Fabryka wytwarzała skóry za ponad milion rubli rocznie i zatrudniała 150 robotników. W 1875 zbudował kolejną wielką garbarnię w Berdyczowie (na granicy Polesia i Podola). Uznał Berdyczów doskonałą lokalizację dla garbarni, ponieważ dzięki przywilejowi organizowania tam aż 10 jarmarków rocznie, Berdyczów stał się wielkim centrum handlowym, do którego zjeżdżali kupcy z różnych rejonów świata. Produkcja skór z tej garbarni pokrywała 1/5 zapotrzebowania armii rosyjskiej przed I wojną światową^[3]. W 1889 założył spółkę „Fabryka Firanek, Tiulu i Koronek, Szlenkier, Wydżga i Weyer”. Był prezesem Kasy przemysłowców.

Z żoną Marią z Grosserów (1850–1913) miał 4 dzieci: Marię Zofię (zm. 1940), żonę Stanisława Wydżgi, Wandę, żonę Ignacego Chrzanowskiego, Zofię Reginę i Karola Stanisława (1884–1944)^[4][5].

Na placu Zielonym w Warszawie wzniósł w latach 1881−1883 dom nazywany pałacem Szlenkierów, który zaprojektował Witold Lanci^[3].

Przedsiębiorca, dla swoich robotników założył w 1875 kasę chorych, a w 1880 założył przyfabryczną szkołę trzyletnią dla 120 dla dzieci robotników w Warszawie przy ul. Leszno przeniesioną w 1913 na ul. Górczewską do nowego budynku, fundacji spadkobierców^[6]. W 1883 utworzył kasę oszczędnościową i wniósł wkłady na konto wszystkich swoich pracowników, co kosztowało go w sumie 50 tys. rubli. Wprowadził też niespotykany jeszcze wówczas system premiowania pracowników za wieloletnią pracę. Wtedy działania te nazywano filantropią, dziś powiedzielibyśmy, że to społeczna odpowiedzialność biznesu^[3].

Pod koniec XIX w. Karol Jan Szlenkier kupił majątek ziemski w Duboi, a zarządzanie nim powierzył ojcu Stefana Laurysiewicza. Częstym gościem bywał tam przyjaciel Stefana, Józef Pankiewicz. W testamencie Karol Szlenkier przekazał Duboję najstarszej córce Marii Annie będącej żoną Stanisława Wydżgi wspólnika ojca w warszawskiej fabryce tiulu i koronek^[3].

Pochowany 16 lipca na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie^[7] (aleja C, grób 3)^[8].

W październiku 1913 w Warszawie przy ul. Leszno został otwarty szpital dziecięcy im. Marii i Karola. Ufundowała go córka Zofia^[9].

W listopadzie 1913 przy ul. Górczewskiej w Warszawie otwarto gmach dla szkoły rzemieślniczej im. Karola Szlenkiera, ufundowany przez spadkobierców Karola i Marii Szlenkierów^[10]. W budynku do 1939 miał siedzibę Państwowy Instytut Robót Ręcznych kierowany przez Władysława Przanowskiego; obecnie (2019) mieści się Instytut Badań Edukacyjnych.