|
Karolina Paluch
Karolina Irena Paluch (ur. 28 stycznia 1910 we Lwowie, zm. 16 września 1993 w Szczecinie) – polska chemiczka, nauczyciel akademicki i naukowiec, specjalistka w zakresie chemii organicznej, ze szczególnym uwzględnieniem reakcji związków organicznych z dwutlenkiem chloru (ClO2) i chlorynem sodu (NaClO2)[2][3][a]. ŻyciorysKarolina Paluch pochodziła ze Lwowa, gdzie skończyła studia i rozpoczęła pracę zawodową w Uniwersytecie Jana Kazimierza. Wybuch II wojny światowej przerwał ten okres jej kariery zawodowej. Okres wojny i 4 lata powojenne spędziła we Lwowie i w Krakowie, a od 1948 roku była związana ze Szczecinem, a przede wszystkim Wydziałem Chemicznym Szkoły Inżynierskiej, przekształconej w 1955 roku w Politechnikę Szczecińską. Okres lwowski i krakowskiKarolina Paluch urodziła się we Lwowie w 1910 roku. Skończyła lwowskie gimnazjum (rok 1928), a następnie rozpoczęła studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza (UJK). W 1935 roku obroniła pracę dyplomową na temat syntezy kwasu homotereftalowego (CAS: 501-89-3) i otrzymała dyplom magistra filozofii w zakresie chemii. Po studiach pracowała w UJK, początkowo (rok 1936) w Katedrze Chemii Organicznej prof. Romana Małachowskiego[4] (stanowisko współpracownika naukowego), a następnie (1937–1941) – w Katedrze Krystalografii prof. Ludwika Chrobaka[2][5], jako asystentka. W latach II wojny światowej Karolina Paluch pracowała w laboratorium chemicznym Kolei Wschodniej we Lwowie (1942–1944), a po wojnie – w Centralnym Laboratorium Przemysłu Spożywczego w Krakowie (1945–1949), gdzie zajmowała stanowisko kierownika działu fermentacji[2]. Okres szczeciński.jpg)  W 1949 roku K. Paluch przeniosła się do Szczecina, do nowej Szkoły Inżynierskiej (później – Politechnika Szczecińska, PS). Dziekan Wydziału Chemicznego tej szkoły, Jerzy Szmid, od 1947 roku poszukiwał kadrowej obsady stanowisk kierowników katedr[6]. Od 1948 roku Katedrą Rentgenografii na tym Wydziale kierował prof. Ludwik Chrobak, dojeżdżający z Poznania. Jego byłej asystentce powierzono kierownictwo nowej Katedry Chemii Organicznej. W latach 1950–1952 prowadziła dodatkowo wykłady z analizy technicznej i technologii chemicznej organicznej[2][7][8] oraz pełniła funkcję prodziekana Wydziału. Po zmianie przepisów dot. szkolnictwa wyższego w Polsce w 1954 roku otrzymała stanowisko zastępcy profesora, które w 1961 roku zostało przekształcone w stanowisko starszego wykładowcy w Katedrze Chemii Organicznej PS[2]. Od 1958 roku K. Paluch kierowała zespołem, prowadzącym badania reakcji związków organicznych z dwutlenkiem chloru i chlorynami. Zespół (początkowo 3 osoby, a później – 5 osób) opublikował wyniki tych prac w cyklu 35 publikacji naukowych. Były podstawą przyznania pięciu stopni doktorskich i jednej habilitacji. Własną, wykonaną w Szczecinie pracę doktorską, Karolina Paluch obroniła w Politechnice Wrocławskiej w 1961 roku, uzyskując stopień doktora nauk technicznych. Jest współautorką podręcznika „Technologia chloru i związków chloru” (1963)[9]. Habilitację w dziedzinie nauk chemicznych nadała jej Rada Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach w 1969 roku. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymała w 1974 roku od Rady Państwa[2]. W 1962 roku nastąpiła zmiana organizacyjnej struktury Katedry Chemii Organicznej. Wyodrębniono dwa zakłady: Zakład Chemii Organicznej (kierownik: Karolina Paluch) i Zakład Syntezy Organicznej, którego kierownictwo objął dr hab. inż. Andrzej Fabrycy (do 1962 – pracownik Politechniki Śląskiej). W czasie kolejnej reorganizacji (1970) Zakład Chemii Organicznej włączono w strukturę nowo powstałego Instytutu Chemii Podstawowej[7]. W 1980 roku, po odejściu prof. Karoliny Paluch na emeryturę, kierownikiem Zakładu został jej uczeń i współpracownik, doc. dr inż. Józef Jałowiczor, jeden z pierwszych absolwentów Wydziału Chemicznego Szkoły Inżynierskiej[10][7]. Działalność pozauczelnianaKarolina Paluch była członkiem[2]:
Wspomnienia, odznaczenia, upamiętnienieKarolinie Paluch otrzymała[2]:
oraz 4 nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego i kilkanaście nagród rektora Politechniki. Jest matką chrzestną statku handlowego "Politechnika Szczecińska", na którym – na zaproszenie kapitana i załogi – odbyła podróż do Indii[2]. Pokolenia chemików – absolwentów Politechniki Szczecińskiej – wspominają Karolinę Paluch jako wspaniałego wykładowcę i wymagającego, ale sprawiedliwego egzaminatora. Cieszyła się dużą szacunkiem, a równocześnie sympatią studentów, czego wyrazem był m.in. wielki aplauz, jakim witano ją na kolejnych zjazdach absolwentów[2][10]. Z materiałów, opublikowanych z okazji Jubileuszowego Zjazdu Absolwentów Wydziału (1947–1997), zamieszczono zdanie[2]:
Pamięć o Karolinie Paluch utrwalają nauczyciele szczecińskich szkół, o czym świadczy zakres materiału z chemii, przekazany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010” nt. Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina[11]:
Uwagi
Przypisy
Identyfikatory zewnętrzne (osoba):
|
||||||||||||||||||||||||||
