Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Besku (stary)

Kościół
Podwyższenia Krzyża Świętego
w Besku

nr rej. A-1535 z 27.11.1952[1]
kościół parafialny
Elewacja frontowa
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Besko
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Podwyższenia Krzyża Świętego w Besku
Wezwanie	Podwyższenia Krzyża Świętego
Wspomnienie liturgiczne	14 września
Historia Data zakończenia budowy 1755
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno Wieża kościelna • liczba wież 2 (wieżyczka na sygnaturkę) Ołtarz • liczba ołtarzy 3 Liczba naw 3
Położenie na mapie gminy Besko Besko, kościół drewniany
Położenie na mapie Polski Besko, kościół drewniany
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Besko, kościół drewniany
Położenie na mapie powiatu sanockiego Besko, kościół drewniany
49°35′29,3″N 21°57′54,8″E/49,591472 21,965222
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Besku – rzymskokatolicki kościół filialny należący do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Besku (dekanat Jaćmierz archidiecezji przemyskiej).

Wpisany do rejestru zabytków w 1952 roku.

Jest to świątynia wzniesiona w 1755 roku. Ufundowana została przez Jerzego Augusta Wandalina Mniszcha, marszałka nadwornego koronnego. Rozbudowana została w 1893 roku (przedłużono wówczas nawę), natomiast w 1930 roku została dobudowana kaplica pod wezwaniem Grobu Pańskiego i dach został pokryty blachą. Wnętrze zostało odnowione w latach: 1966, 1969 (założono nową posadzkę), 1972 i 1989^[2]. W latach 2013–2022 w kościele prowadzone były prace remontowo-konserwatorskie, w trakcie których między innymi wykonano odkrywki i przeprowadzono prace konserwatorskie polichromii w prezbiterium kościoła pochodzącej z 2 połowy XVIII wieku (prace wykonał konserwator Sławomir Stępień)^[3].

Budowla jest drewniana, trzynawowa, posiada konstrukcję zrębową. Świątynia jest orientowana, wybudowano ją z drewna jodłowego. Prezbiterium jest mniejsze w stosunku do nawy, zamknięte jest trójbocznie, przy nim znajdują się zakrystia i kaplica zamknięta trójbocznie. Z boku nawy jest umieszczona kruchta. Dach kościoła jest dwuspadowy, jednokalenicowy, pokryty blachą^[2]. Na dachu znajdują się dwie sześcioboczne wieżyczki na sygnaturkę, umieszczone nad prezbiterium i druga nad frontową częścią nawy. Są one zwieńczone blaszanymi dachami hełmowymi.

Wnętrze dzielą na trzy nawy dwa rzędy czterech filarów połączonych arkadami. Stropy w nawie są płaskie, natomiast w kaplicy i nawach bocznych znajdują się pozorne sklepienia kolebkowe^[2]. Chór muzyczny jest podparty dwoma słupami z wystawką w części centralnej i prospektem organowym powstałym na początku XIX wieku z instrumentem wykonanym w 1893 roku. Belka tęczowa jest ozdobiona późnobarokowym krucyfiksem wykonanym w XVIII wieku. Posadzka jest murowana.

Polichromia o charakterze figuralno–ornamentalnym powstała pod koniec XIX wieku w stylu neogotyckim, następnie została przemalowana w latach 70. XX wieku. W prezbiterium na ścianach są umieszczone sceny z Krzyżem Świętym, natomiast w nawie są namalowane postacie świętych i aniołów. Arkady są ozdobione wizerunkami Ewangelistów i Świętych Stanisława i Kazimierza. Strop zdobią sceny Trójcy Świętej, Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny oraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Ołtarze główny z 1889 roku i dwa ołtarze boczne reprezentują styl neorenesansowy^[2]. Ambona w stylu barokowym jest ozdobiona płaskorzeźbą tablic dekalogu. Chrzcielnica została wykonana w 2 połowie XVIII wieku. Kropielnica pochodzi z 1 połowy XIX wieku. Stacje drogi krzyżowej wykonane w 1863 roku znajdują się obecnie w nowym kościele^[4].

• 
  Elewacja południowa
• 
  Dzwonnica
• 
  Elewacja północna