Kolczak czarny

Kolczak czarny
	Etmopterus spinax
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Rząd	koleniokształtne
Rodzina	Etmopteridae
Rodzaj	Etmopterus
Gatunek	kolczak czarny
Synonimy
	Squalus spinax Linnaeus, 1758; Etmopterus aculeatus Rafinesque, 1810; Spinax gunneri Reinhardt, 1825; Spinax vitulinus de la Pylaie, 1835; Spinax linnei Malm, 1877;
	Squalus spinax Linnaeus, 1758; Etmopterus aculeatus Rafinesque, 1810; Spinax gunneri Reinhardt, 1825; Spinax vitulinus de la Pylaie, 1835; Spinax linnei Malm, 1877;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kolczak czarny^[8], kolczak^[8] (Etmopterus spinax) – gatunek ryby koleniokształtnej z rodziny Etmopteridae.

Występowanie

Północny Atlantyk od Tromsø (Norwegia) i Islandii po Senegal oraz Morze Śródziemne (w [Adriatyku bardzo rzadko). Przebywa zwykle na głębokości od 200 do 500 m (maksymalnie do 2000 m). Nocą pojawia się czasem w górnych warstwach wody. Na obszarach swego północnego występowania spotykany również w płytszych wodach (70–90 m).

Opis

Osiąga do 90 cm długości (w Morzu Śródziemnym do 50 cm). Silnie wyciągnięte, smukłe ciało o długim pysku. Charakterystyczną cechą jest aksamitny wygląd skóry. Oczy duże, bez przesłony migawkowej. Tryskawki duże, nerkowate, umieszczone skośnie powyżej oczu. Pięć szczelin skrzelowych przed płetwami piersiowymi. Zęby szczęki górnej (27–31) pięciowierzchołkowe (czasem wyjątkowo jednowierzchołkowe, proste i igłowate) z jednym dużym wierzchołkiem oraz z dwoma małymi z każdej strony podstawy. Zęby szczęki dolnej (36–40) z bardzo skośnie ustawionym trójkątnym wierzchołkiem; krawędzie gładkie. Dwie płetwy grzbietowe. Pierwsza mniejsza od drugiej, a jej początek leży z tyłu nasady płetw piersiowych. Przed każdą płetwą grzbietową znajduje się mocny kolec – przy pierwszej mniejszy (sięga tylko do połowy wysokości płetwy), przy drugiej większy, sięgający do górnej krawędzi płetwy. Nasada drugiej płetwy grzbietowej bezpośrednio za nasadą płetw brzusznych. Płetwy piersiowe krótkie i czworokątne. Brak płetwy odbytowej. Duża, silna płetwa ogonowa. Wyraźna linia boczna. Ubarwienie czekoladowobrązowe do czarniawego, z mniej lub bardziej widocznym rysunkiem boków, wywołanym przechodzeniem na ich dolne partie intensywnie czarnego ubarwienia brzucha. Wnętrze jamy gębowej czarne. Na stronie brzusznej maleńkie, świetlne organy wydzielające intensywne zielone lub niebieskawe światło. Płetwa ogonowa u młodych osobników z wyraźną ciemną krawędzią.

Odżywianie

Ryby, kałamarnice i krewetki.

Rozród

Żyworodny (jajożyworodny). Młode o przeciętnej długości około 10 cm (15–20 w miocie), rodzą się latem.

Przypisy

↑ Etmopterus spinax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 233. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Caratteri di alcuni nuovi generi e nuove specie di animali e piante della Sicilia: con varie osservazioni sopra i medesimi. Palermo: Per le stampe di Sanfilippo, 1810, s. 14, ryc. xiii (ryc. 1)]. (wł.).
↑ J.C.H. Reinhardt: Ichthyologiske bidrag. W: H.C. Örsted: Oversigt over det Kongelige Danske Videnskabernes Selskabs Forhandlinger og dets Medlemmers Arbeider. Kjøbenhavn: 1824–1825, s. 3. (duń.).
↑ A.J.M.B. de la Pylaie. Recherches, en France, sur les poissons de l’Océan, pendant les années 1832 et 1833. „Congrès Scientifique de France”. 2, s. 527, 1835. (fr.).
↑ A.W. Malm: Göteborgs och Bohusläns fauna, ryggradsdjuren. Göteborg: Göteborg Handelstidning Akteriolags Tryckeri, 1877, s. 123, 626. (szw.).
↑ Coelho i inni, Etmopterus spinax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-09-04] (ang.).
↑ ^a ^b S. Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.

Bibliografia

F. Terofal, C. Militz: Ryby morskie. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.

[itis-1] Etmopterus spinax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 233. (łac.).

[Rafinesque-3] C.S. Rafinesque: Caratteri di alcuni nuovi generi e nuove specie di animali e piante della Sicilia: con varie osservazioni sopra i medesimi. Palermo: Per le stampe di Sanfilippo, 1810, s. 14, ryc. xiii (ryc. 1)]. (wł.).

[Reinhardt-4] J.C.H. Reinhardt: Ichthyologiske bidrag. W: H.C. Örsted: Oversigt over det Kongelige Danske Videnskabernes Selskabs Forhandlinger og dets Medlemmers Arbeider. Kjøbenhavn: 1824–1825, s. 3. (duń.).

[Pylaie-5] A.J.M.B. de la Pylaie. Recherches, en France, sur les poissons de l’Océan, pendant les années 1832 et 1833. „Congrès Scientifique de France”. 2, s. 527, 1835. (fr.).

[Malm-6] A.W. Malm: Göteborgs och Bohusläns fauna, ryggradsdjuren. Göteborg: Göteborg Handelstidning Akteriolags Tryckeri, 1877, s. 123, 626. (szw.).

[iucn-7] Coelho i inni, Etmopterus spinax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-09-04] (ang.).

[Rutk-8] S. Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]