Komisja ziemska (PRL)

Komisja ziemska (PRL) – centralna jednostka organizacyjna rządu istniejąca w latach 1946-1971, mająca na celu przeprowadzanie parcelacji majątków ziemskich w ramach reformy rolnej i osadnictwa na ziemiach odzyskanych.

Na podstawie dekretu z 1946 r. o organizacji komisji ziemskich postanowiono ustanowić Główną Komisję Ziemską przy Ministrze Rolnictwa i Reform Rolnych, wojewódzkie komisje ziemskie przy wojewodach oraz powiatowe komisje ziemskie przy starostach^[1].

Główna Komisja Ziemska rozpoznawała w drugiej instancji odwołania od orzeczeń wojewódzkich komisji ziemskich.

Główna Komisja Ziemska, rozpatrywała odwołanie od orzeczenia wojewódzkiej komisji ziemskiej, mogła zaskarżone orzeczenie z urzędu zmienić lub uchylić w części niezaskarżonej, jeżeli orzeczenie to naruszało przepisy prawa.

Prezesem Głównej Komisji Ziemskiej był z urzędu Minister Rolnictwa i Reform Rolnych.

W zastępstwie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych przewodniczyć mógł na posiedzeniu Głównej Komisji Ziemskiej podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych.

Wiceprezesa Głównej Komisji Ziemskiej mianował Prezes Rady Ministrów w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych.

Minister Rolnictwa i Reform Rolnych mógł również delegować do przewodniczenia na poszczególnych posiedzeniach Głównej Komisji Ziemskiej urzędnika z wykształceniem prawniczym spośród podległego mu personelu.

W skład Głównej Komisji Ziemskiej oprócz przewodniczącego wchodzili z głosem stanowiącym:

• dwaj członkowie lub ich zastępcy, wyznaczeni przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez Prezesa Rady Ministrów,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez Ministra Sprawiedliwości spośród sędziów sądu apelacyjnego,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych spośród urzędników Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez Ministra Administracji Publicznej,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez Związek Samopomocy Chłopskiej.

Ponadto Minister Rolnictwa i Reform Rolnych miał prawo delegowania na posiedzenie Komisji urzędników Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych jako referentów z głosem doradczym.

Wojewódzka komisja ziemska^[1]:

• orzekała w sprawach scalenia gruntów, likwidacji służebności, podziału wspólnot oraz w innych sprawach, które należały do jej właściwości, stosownie do przepisów szczególnych,
• wydawała opinie na żądanie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych,
• rozpatrywała odwołania od decyzji powiatowych komisji ziemskich.

Przewodniczącym wojewódzkiej komisji ziemskiej był z urzędu wojewoda.

W zastępstwie wojewody mógł przewodniczyć na posiedzeniach komisji wyznaczony przez niego zastępca spośród urzędników wojewódzkiej administracji rolnictwa i reform rolnych.

W skład wojewódzkiej komisji ziemskiej oprócz przewodniczącego wchodzili z głosem stanowiącym:

• dwaj członkowie lub ich zastępcy, wyznaczeni przez prezydium właściwej wojewódzkiej rady narodowej,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez prezesa właściwego sądu apelacyjnego spośród sędziów sądu okręgowego,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez wojewodę spośród urzędników wojewódzkiej administracji rolnictwa i reform rolnych,
• dwaj członkowie lub ich zastępcy, wyznaczeni przez Związek Samopomocy Chłopskiej.

Ponadto wojewoda miał prawo delegować na posiedzenie komisji podległych sobie urzędników jako referentów z głosem doradczym.

Powiatowa Komisja Ziemska^[1]:

• wydawała opinie na żądanie wojewody lub starosty,
• orzekała we wszystkich sprawach, w których stosownie do przepisów szczególnych zastrzeżony jest udział pełnomocnika do spraw reformy rolnej.

Przewodniczącym powiatowej komisji ziemskiej był z urzędu starosta.

W zastępstwie starosty mógł przewodniczyć na posiedzeniach komisji wyznaczony przez niego zastępca.

W skład powiatowej komisji ziemskiej oprócz przewodniczącego wchodzą z głosem stanowiącym:

• dwaj członkowie lub ich zastępcy, wyznaczeni przez prezydium właściwej powiatowej rady narodowej,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez prezesa właściwego sądu okręgowego spośród sędziów sądu grodzkiego,
• jeden członek lub jego zastępca, wyznaczeni przez starostę spośród urzędników powiatowej administracji rolnictwa i reform rolnych,
• dwaj członkowie lub ich zastępcy, wyznaczeni przez Związek Samopomocy Chłopskiej.

Ponadto starosta miał prawo delegować na posiedzenie komisji podległych sobie urzędników jako referentów z głosem doradczym.

Na podstawie ustawy z 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych zniesiono komisje ziemskie^[2].