|
Koniec „Zgody Narodów”
Koniec «Zgody Narodów». Powieść z roku 179 przed narodzeniem Chrystusa – powieść historyczna Teodora Parnickiego napisana w Meksyku w 1954 roku, wydana przez Instytut Literacki w 1955 roku. Jej akcja rozgrywa się na okręcie płynącym z nurtem Amu-Darii. O powieściPomysł powieści przyszedł autorowi do głowy w maju 1951 podczas lektury dzieła brytyjskiego hellenisty W.W. Tarna The Greeks in Bactria and India, czytanego przypadkowo, w poszukiwaniu wskazówek bibliograficznych do Słowa i ciała. Praca przygotowawcza zajęła Parnickiemu trzy lata. Pisanie powieści podjął na początku 1954, a ukończył na początku czerwca. W liście do Giedroycia z 6 czerwca pisał: Właśnie ukończyłem tę powieść[1]. Powieść ukazała się w grudniu 1955 w paryskiej Kulturze. Sprzedaż od początku szła bardzo źle, a emigracyjna krytyka książki nie dostrzegała. W 1991 ukazała się w Montricher w języku francuskim w przekładzie Élisabeth Czachorowskiej pod tytułem La fin de «L'Entente des peuples»[2]. Akcja powieści rozgrywa się w 179 roku przed Chrystusem, na statku Zgoda Narodów[a], płynącym po rzece Oxos. Statek jest okrętem admiralskim dynastii Eutydemidow, panujących nad państwem powstałym na gruzach wschodniej części imperium Aleksandra Macedońskiego, obejmującego głównie Baktrię, Sogdianę, Margianę. Na okręcie krzyżują się wszystkie nici władzy królestwa. Odpowiada to charakterowi wiedzy o czasach epigonów, na którą składają się niejasne teksty, inskrypcje, monety, wykopaliska, z których historycy próbują potem ułożyć sensowny ciąg zdarzeń. Parnicki zachowuje w swojej powieści ten rytm narracji[3]. Wielkiego króla i jego państwo czytelnik poznaje nie wprost, ale z rozmów pasażerów okrętu. Głównymi bohaterami są Heliodor, wysoki urzędnik królewskiej służby bezpieczeństwa i jego żona Dioneja. Podróż Zgodą Narodów jest dla nich wielką przygodą, przeżywaną pośród intryg dynastycznych i wewnętrznych sprzeczności królestwa. Heliodor, nieufny i podejrzliwy, z racji pełnionego urzędu, zmuszony jest do odgadywania prawdziwego sensu zasłyszanych fragmentów rozmów i przechodzących przez jego ręce dokumentów. To samo próbują robić jego współtowarzysze i zarazem konkurenci, na których palcach ukazuje się kolejno pierścień królewski, oznaka wysokiego statusu. Tworzywo powieści stanowi pajęczyna podejrzeń i domysłów[4]. Autor wysuwa na pierwszy plan kolejno różnych pasażerów okrętu, z których każdy opowiada swą opowieść. Najdłuższą historię opowiada młody chłopiec, syn greckiego rzeźbiarza i Żydówki. Heliodor bierze go za szpiega Masagetów. Obecni na okręcie członkowie dynastii i doradcy królewscy spędzają długie godziny na przesłuchiwaniu młodzieńca, wysnuwając z jego odpowiedzi przenikliwe wnioski[4]. Intryga powieściowa została obudowana refleksjami nad pełnym sprzeczności biegiem dziejów, które grupują się wokół kilku tematów. Pierwszym jest zespół warunków konieczny do utrzymania przy życiu królestwa Eutydemidów i każdego innego różnoplemiennego państwa. Z rozważań na temat kompetencji niezbędnych do takiego dzieła, wyrasta, stale obecne w twórczości Parnickiego, zagadnienie mieszańców, to znaczy osób należących, z powodu urodzenia lub wychowania do więcej niż jedna grupy etnicznej. Z głównym tematem łączą się refleksje na temat niemożności utrzymania przez Greków na Środkowym Wschodzie spuścizny po Aleksandrze Macedońskim, ani utrzymania się w systemie zgody narodów[5]. Osoby
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||
